Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 Sách Cánh diều - Các phương châm hội thoại (Tiếp theo) - Trường THCS Lộc Hòa

Nội dung tài liệu: Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 Sách Cánh diều - Các phương châm hội thoại (Tiếp theo) - Trường THCS Lộc Hòa

1. CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI (TIẾP)
2. Theo dõi câu chuyện sau và cho biết có vấn đề gì xảy ra khiến cuộc giao tiếp không diễn ra KHỞI ĐỘNG đúng hướng?
3. CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI (TIẾP)
4. I. PHƯƠNG CHÂM QUAN HỆ
5. 1. Nội dung đối thoại của 2 nhân vật có gì đặc biệt? 2. Tình huống câu chuyện phù hợp với câu thành ngữ nào? 3. Giả sử, em thường xuyên rơi vào hoàn cảnh đó, em sẽ thấy thế nào? Rút ra bài học khi giao tiếp.
6. Bài học: Nội dung đối thoại: Mỗi người nói một Phải nói đúng đề tài khác nhau. đề tài đang hội thoại. “Ông nói gà, bà nói vịt” \\ “Trống đánh xuôi, kèn thổi ngược”
7. Phương châm quan hệ Khi giao tiếp cần nói trúng vào đề tài giao tiếp, tránh nói lạc đề Đề tài nói đúng thật hay Phương châm quan hệ tránh sai lạc đề
8. II. PHƯƠNG CHÂM CÁCH THỨC:
9. Đọc truyện cười sau và hoàn thiện PBT (5’) 1. Nhận xét cách nói chuyện của anh đầy tớ Cách nói ấy đã gây ra tác hại gì? 2. Cách nói chuyện của anh đầy tớ phù hợp với câu thành ngữ nào? 3. Giả sử, em thường xuyên rơi vào hoàn cảnh đó, em sẽ thấy thế nào? Rút ra bài học khi giao tiếp.
10. ANH ĐẦY TỚ Nhà nọ có anh đầy tớ chăm chỉ nhưng mất cái tật nói năng không nên hồn nên thường mất lòng chủ. Một lần, ông chủ sai anh ta đi đưa thư cho người bà con trên tỉnh. Anh này để phong thư vào túi rồi lên đường. Khi gặp được người bà con kia, anh ta chào hỏi lễ phép rồi sờ tay lấy thư mà không thấy. Anh sợ hãi vô cùng, run rẩy, chắp tay nói: - Thưa ông bẩm . Ông chủ con . bẩm ông chủ sai con mất rồi ạ! Người bà con tái mặt hỏi lại một hồi mới hiểu rõ câu chuyện. Về nhà, ông chủ trách mắng và dặn lần sau ăn nói phải có đầu có đuôi. Anh ta hết sức vâng dạ. Hôm sau, ông chủ đang hút thuốc thì tàn thuốc rơi vào áo khiến nó bị cháy. Anh này thấy vậy, toan hét lên thì nhớ lời ông chủ dặn tối qua. Anh chắp tay kính cẩn thưa: - Thưa ông, con tằm nhả ra tơ, người ta mang tơ bán cho người Tàu, người Tàu đem dệt thành the rồi bán sang ta, ông mua the về may thành áo. Hôm nay ông mặc áo. Ông hút thuốc. Tàn thuốc rơi vào áo ông và áo ông đang cháy!
11. - Thưa ông bẩm . Ông chủ con . Nói năng ấp úng, mơ hồ bẩm ông chủ sai không rành mạch, không con mất rồi ạ! thoát ý. “Lúng búng như ngậm hột thị”
12. Thưa ông, con tằm nhả ra tơ, người ta mang tơ bán cho người Tàu, người Tàu đem dệt thành the rồi bán sang ta, ông mua the về may thành áo. Hôm nay ông mặc áo. Ông hút thuốc. Tàn thuốc rơi vào áo ông và áo ông đang cháy! Nói năng dài dòng, rườm rà “Dây cà ra dây muống.”
13. Nói năng ấp Bài học: úng, mơ hồ Nói năng dài không rành dòng, rườm Nói năng phải ngắn mạch, không rà thoát ý. gọn, rõ ràng, rành mạch; tránh cách nói mơ hồ, Người nghe không hiểu hoặc hiểu khó hiểu sai, bị ức chế, không gây thiện cảm.
14. Phương châm cách thức Khi giao tiếp, cần chú ý nói ngắn gọn, rành mạch, tránh cách nói mơ hồ Phương châm cách thức liền kề Rành mạch, ngắn gọn tránh bề lơ mơ.
15. III. PHƯƠNG CHÂM LỊCH SỰ:
16. Đọc 2 câu chuyện sau và so sánh cách ứng xử của những nhân vật trong câu chuyện. Cách ứng xử đó đem lại lợi ích/ tác hại gì cho nhân vật?
17. NGƯỜI ĂN XIN NỮ DOANH NHÂN Một người ăn xin đã già. Đôi mắt Trong 1 bữa tiệc sang trọng, mọi ông đỏ hoe,nước mắt ông giàn giụa, đôi môi người đang vui vẻ, chúc tụng nhau thì 1 nữ tái nhợt,áo quần tả tơi. Ông chìa tay xin tôi: doanh nhân bước vào. Bà ta vênh váo, chê Tôi lục hết túi nọ đến túi kia, không bai mọi người khiến họ mất mặt. có lấy một xu, không có cả khăn tay, chẳng Đột nhiên, bà ta để ý đến người có gì hết. Ông vẫn đợi tôi. Tôi chẳng biết chơi dương cầm. Trong khi mọi người hết làm thế nào. Bàn tay tôi run run nắm chặt lời khen ngợi, bà lại cao giọng chê bai: lấy bàn tay run rẩy của ông: “Anh chơi đàn cũng khá hay, tuy nhiên, cái -Xin ông đừng giận cháu! Cháu dải nơ của anh dài quá, thật thiếu thẩm mỹ”. không có gì cho ông cả. Nói rồi, bà cầm chiếc kéo nhỏ, vẻ mặt đắc Ông nhìn tôi chăm chăm, đôi môi thắc, tiến lại cắt xoẹt cái dải nơ trên cổ áo nởc nụ cười: người nghệ sỹ. -Cháu ơi, cảm ơn cháu! Như vậy là Anh này bảo: “Cảm ơn bà, tiện thể cháu đã cho lão rồi. bà cho tôi mượn chiếc kéo, tôi thấy cái lưỡi Khi ấy tôi chợt hiểu ra: Cả tôi nữa, của bà cũng hơi dài và thiếu thẩm mĩ”. tôi cũng vừa nhận được một cái gì đó của Tất cả khán phòng cười ồ lên, còn ông. nữ doanh nhân xấu hổ lảng đi mất.
18. NGƯỜI ĂN XIN Một người ăn xin đã già. Đôi mắt ông đỏ hoe,nước mắt ông giàn giụa, đôi môi tái Cậu bé và người ăn xin cư nhợt,áo quần tả tơi. Ông chìa tay xin tôi: xử lịch sự với nhau, tôn Tôi lục hết túi nọ đến túi kia, không có lấy một xu, không có cả khăn tay, chẳng trọng và dành cho nhau có gì hết. Ông vẫn đợi tôi. Tôi chẳng biết làm những hành động, lời nói thế nào. Bàn tay tôi run run nắm chặt lấy bàn tay run rẩy của ông: đầy tình yêu thương -Xin ông đừng giận cháu! Cháu không có gì cho ông cả. Ông nhìn tôi chăm chăm, đôi môi nởc Cả hai đều nhận được nụ cười: tình cảm chân thành và -Cháu ơi, cảm ơn cháu! Như vậy là tôn trọng lẫn nhau cháu đã cho lão rồi. Khi ấy tôi chợt hiểu ra: Cả tôi nữa, tôi cũng vừa nhận được một cái gì đó của ông.
19. NỮ DOANH NHÂN Trong 1 bữa tiệc sang trọng, mọi người đang vui vẻ, chúc tụng nhau thì 1 nữ doanh nhân Nữ doanh nhân “vênh bước vào. Bà ta vênh váo, chê bai mọi người váo”, thô lỗ “chê bai” khiến họ mất mặt. Đột nhiên, bà ta để ý đến người chơi người khác dương cầm. Trong khi mọi người hết lời khen ngợi, bà lại cao giọng chê bai: “Anh chơi đàn cũng khá hay, tuy nhiên, cái dải nơ của anh dài Nhận lại sự khinh quá, thật thiếu thẩm mỹ”. Nói rồi, bà cầm chiếc miệt, không tôn kéo nhỏ, vẻ mặt đắc thắc, tiến lại cắt xoẹt cái dải nơ trên cổ áo người nghệ sỹ. trọng của mọi Anh này bảo: “Cảm ơn bà, tiện thể bà cho người tôi mượn chiếc kéo, tôi thấy cái lưỡi của bà cũng hơi dài và thiếu thẩm mĩ”. Xấu hổ lảng đi Tất cả khán phòng cười ồ lên, còn nữ doanh nhân xấu hổ lảng đi mất.
20. Phương châm lịch sự Khi giao tiếp, cần chú ý nói lễ phép, tế nhị, tôn trọng người khác, nhất là người lớn tuổi. Phương châm lịch sự em ơi! Tế nhị, tôn trọng người thời chớ quên.
21. IV. LUYỆN TẬP
22. Các phương châm hội thoại Phương Phương Phương Phương Phương châm châm châm châm châm về về quan cách lịch lượng chất hệ thức sự
23. Nối Cột A Cột B 1. Phương châm về lượng a. Nói ngắn gọn, rành mạch, tránh cách nói mơ hồ. 2. Phương châm về chất b. Khi nói cần tế nhị và tôn trọng người khác. c. Nội dung lời nói đáp ứng đúng yêu cầu giao tiếp, 3. Phương châm quan hệ không thiếu, không thừa. 4. Phương châm cách thức d. Không nói những điều mà mình không tin là đúng hay không có bằng chứng xác thực 5.Phương châm lịch sự e. Nói vào đúng đề tài giao tiếp, tránh nói lạc đề.
24. Nối Cột A Cột B a) Nói dịu nhẹ như khen, nhưng thật ra là 1. Nói móc mỉa mai, chê trách 2. Nói ra đầu ra đũa b) Nói trước lời mà người khác chưa kịp nói c)Nói nhằm châm chọc điều không hay của 3. Nói leo người khác một cách cố ý là 4. Nói mát d) Nói chen vào chuyện của người trên khi không được hỏi đến là 5. Nói hớt e) Nói rành mạch, cặn kẽ, có trước có sau là
25. Truy tìm kho báu
26. 2 2 1 1 START
27. Những câu ca dao, tục ngữ sau khuyên chúng ta điều gì: “Lời chào cao hơn mâm cỗ” ; “Lời nói chẳng mất tiền mua / Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau” ; “Kim vàng ai nỡ uốn câu / Người khôn ai nỡ nói nhau nặng lời.” Suy nghĩ, lựa chọn ngôn ngữ khi giao tiếp + Có thái độ tôn trọng, lịch sự với người đối thoại
28. Phép tu từ từ vựng nào đã học liên quan trực tiếp đến phương châm lịch sự, cho VD Nói giảm nói tránh
29. Giải thích nghĩa của thành ngữ “nói băm nói bổ”, “nói như đấm vào tai”, và cho biết nó liên quan đến PCHT nào? + Nói băm nói bổ: nói bốp chát, xỉa xói, thô bạo + Nói như đấm vào tai: nói mạnh, trái ý người khác, khó nghe Phương châm lịch sự
30. Tìm những câu ca dao/ tục ngữ/ thành ngữ khuyên dạy chúng ta cách nói năng lịch sự - Chim khôn kêu tiếng rảnh rang / Người khôn nói tiếng dịu dàng dễ nghe - Vàng thì thử lửa thử than / Chuông thì thử tiếng, người ngoan thử lời
31. Vì sao đôi khi người nói phải dùng câu “nhân tiện đây xin hỏi” Khi người nói muốn hỏi 1 vấn đề nào đó không thuộc đề tài đang trao đổi (phương châm quan hệ)
32. Vì sao đôi khi người nói phải dùng câu “cực chẳng đã tôi phải nói ; tôi nói điều này không phải anh bỏ qua cho; biết là làm anh không vui, nhưng ” Khi người nói muốn ngầm xin lỗi trước người nghe về những điều mình sắp nói (phương châm lịch sự)
33. Vì sao đôi khi người nói phải dùng câu “đừng nói leo; đừng ngắt lời như thế; đừng nói cái giọng đó với tôi.” Khi người nói muốn nhắc nhở người nghe phải tôn trọng (Phương châm lịch sự)
34. Giải thích nghĩa của thành ngữ “điều nặng tiếng nhẹ”, “mồm loa mép giải” và cho biết nó liên quan đến PCHT nào? + Điều nặng tiếng nhẹ: nói trách móc, chì chiết + Mồm loa tép giải: lắm lời, đanh đá, nói át người khác Phương châm lịch sự
35. Giải thích nghĩa của thành ngữ “nửa úp nửa mở”, “đánh trống lảng” và cho biết nó liên quan đến PCHT nào? + Phương châm cách thức: nửa úp nửa mở + Phương châm quan hệ: đánh trống lảng
36. Lời chưa nói, ta làm chủ nó Lời nói ra rồi, nó làm chủ ta
37. Học thuộc ghi nhớ về các phương 1 châm hội thoại HƯỚNG Xây dựng 1 đoạn hội thoại có sử DẪN TỰ 2 dụng thành ngữ/ tục ngữ có liên HỌC quan đến phương châm lịch sự 3 Chuẩn bị bài “Sử dụng yếu tố miêu tả trong văn bản thuyết minh”
38. Hẹn gặp lại các em trong buổi học tới!