Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 Sách Kết nối tri thức - Văn bản "Viếng lăng Bác" - Trường THCS Tân Thành

Nội dung tài liệu: Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 Sách Kết nối tri thức - Văn bản "Viếng lăng Bác" - Trường THCS Tân Thành

1. CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI HỌC NGÀY HÔM NAY!
2. KHỞI ĐỘNG Cả lớp lắng nghe bài hát "Viếng lăng Bác" Bài hát này của ai, viết về ai? Em biết gì về bài hát này? Qua bài hát em có cảm nhận được gì về tình cảm người nhà thơ?
3. Tiết VIẾNG LĂNG BÁC (Viễn Phương)
4. NỘI DUNG BÀI HỌC I. TÌM HIỂU CHUNG 1. Tác giả 2. Tác phẩm II. NỘI DUNG BÀI HỌC 1. Khổ thơ 1 2. Khổ thơ 2 3. Khổ thơ 3 4. Khổ thơ 4 III. TỔNG KẾT
5. I. TÌM HIỂU CHUNG
6. 1. Tác giả - Tên thật là Phan Thanh Viễn (1928 - 2005) - Quê An Giang. - Là một trong những cây bút có mặt sớm nhất của lực lượng văn nghệ giải phóng ở miền Nam thời kỳ chống Mĩ cứu nước.
7. 2. Tác phẩm - Hoàn cảnh sáng tác: được viết vào 4/1976. Cuộc kháng chiến chống Mĩ mới thắng lợi. Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh vừa khánh thành. - Xuất xứ: in trong tập “Như mây mùa xuân” - Thể thơ: 8 chữ. - Bố cục: 4 phần
8. 2. Tác phẩm Khổ 1: Cảm xúc trước không gian, cảnh vật bên ngoài lăng. Khổ 2: Cảm xúc trước cảnh đoàn người vào lăng. 4 PHẦN Khổ 3: Cảm xúc khi vào trong lăng. Khổ 4: Cảm xúc trước khi ra về.
9. II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
10. 1. Khổ thơ 1: Cảm xúc ban đầu khi ở ngoài lăng 1. Tìm từ ngữ xưng hô trong đoạn “Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác thơ trên? Cách xưng hô ấy đem lại hiệu quả gì? Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát 2. Ra thăm lăng Bác vào thời điểm Ôi! Hàng tre xanh xanh Việt Nam nào, hình ảnh nào gây ấn tượng Bão táp mưa xa đứng thẳng tắp hàng.” nhất với nhà thơ? Xác định biện pháp nghệ thuật độc đáo trong từng câu thơ.
11. 1. Khổ thơ 1: Cảm xúc ban đầu khi ở ngoài lăng - Xưng hô con-Bác gần gũi, thân thương, kính trọng như tình cảm của người con đối với người Cha. ÞCâu thơ vừa là lời thông báo ngắn gọn, vừa như một lời chào nhưng ẩn chứa bên trong đó là niềm xúc động bồi hồi. - Biện pháp tu từ nói giảm nói tránh: sử dụng từ “thăm” thay cho từ “viếng” để giảm bớt nỗi đau thương, mất mát của những đứa con xa về muộn.
12. 1. Khổ thơ 1: Cảm xúc ban đầu khi ở ngoài lăng - Hình ảnh “hàng tre bát ngát” : vừa là hình ảnh tả thực, vừa là hình ảnh ẩn dụ mang ý nghĩa tượng trưng. - Từ cảm thán “Ôi” : biểu thị niềm xúc động tự hào. - Hình ảnh“Bão táp mưa xa” : là hình ảnh ẩn dụ gợi về những khó khăn gian khổ, cả những mất mát hi sinh mà nhân dân ta phải trải qua trong cuộc chiến tranh đặc biệt là trong 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ. Nhưng vượt lên trên tất cả tre “vẫn thẳng hàng”, như con người VN không bao giờ chịu khuất phục. - Lối miêu tả “đứng thẳng hàng” : gợi dáng dấp cứng cỏi, kiên cường, hiên ngang, bất khuất như tính cách của người dân Việt Nam.
13. 2. Khổ thơ 2: Cảm xúc trước hình ảnh dòng người vào lăng viếng Bác “Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ. Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ Kết tràng hoa dâng bảy chín mùa xuân ”
14. 2. Khổ thơ 2: Cảm xúc trước hình ảnh dòng người vào lăng viếng Bác HOẠT ĐỘNG CẶP ĐÔI a) Chỉ ra nghệ thuật độc đáo được sử dụng trong khổ thơ 2? Phân tích hiệu quả của những biện pháp nghệ thuật đó trong việc thể hiện nội dung của đoạn thơ? b) Qua đó, em cảm cảm nhận được gì về tâm trạng cảm xúc của nhà thơ?
15. 2. Khổ thơ 2: Cảm xúc trước hình ảnh dòng người vào lăng viếng Bác - Hình ảnh thực và ẩn dụ sóng đôi nhau: - mặt trời trên lăng – mặt trời trong lăng; - dòng người - tràng hoa ÞSáng tạo mới mẻ, độc đáo. ÞCa ngợi sự lớn lao vĩ đại của Bác, sự tôn kính lòng thành kính, biết ơn vô hạn của nhân dân đối với Bác.
16. 2. Khổ thơ 2: Cảm xúc trước hình ảnh dòng người vào lăng viếng Bác - Điệp ngữ: “ngày ngày” đi liền với hình ảnh “dòng người” ÞSự lặp đi lặp lại của thời gian, của tình người làm nổi bật lòng thành kính, biết ơn của nhân dân ta. ÞTâm trạng của nhà thơ xúc động trào dâng của nhà thơ và của nhân dân đối với Bác.
17. 2. Khổ thơ 2: Cảm xúc trước hình ảnh dòng người vào lăng viếng Bác - Hình ảnh ẩn dụ “tràng hoa”: ÞGợi liên tưởng đến dòng người vào lăng viếng Bác với tấm lòng thành kính, dâng trào như được kết từ hàng vạn trái tim, tấm lòng con người Việt Nam.
18. 2. Khổ thơ 2: Cảm xúc trước hình ảnh dòng người vào lăng viếng Bác - Hình ảnh hoán dụ “bảy mươi chín mùa xuân”: ÞĐể chỉ 79 năm cuộc đời Bác đã hi sinh cho đất nước. ÞĐây là những vần thơ vô cùng đẹp để được viết trong nỗi xúc động lớn lao của trái tim tác giả thể hiện được sự tôn kính đối với Bác.
19. 3. Khổ thơ 3: Cảm xúc khi vào trong lăng Bác “Bác nằm trong giấc ngủ bình yên 1. Hai câu thơ đầu khổ 3 gợi cho Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền em những liên tưởng nào? Vẫn biết trời xanh là mãi mãi Những liên tưởng ấy được khơi gợi từ hình thức nghệ thuật nào? Mà sao nghe nhói ở trong tim!” 2. Chỉ ra nghệ thuật độc đáo mà nhà thơ sử dụng trong 2 câu thơ cuối? Nêu tác dụng?
20. 3. Khổ thơ 3: Cảm xúc khi vào trong lăng Bác - Nghệ thuật nói giảm nói tránh phủ nhận sự đau lòng: Bác đã qua đời. - Hình ảnh ẩn dụ “vầng trăng sáng dịu hiền”: ÞGợi tâm hồn, nhân cách sống cao đẹp, trong sáng của Bác. - Hình ảnh ẩn dụ “trời xanh là mãi mãi”: ÞBác đã hóa thân vào thiên nhiên đất trời của dân tộc, sống mãi trong sự nghiệp và tâm trí của nhân dân như bầu trời xanh vĩnh viễn ở trên cao.
21. 3. Khổ thơ 3: Cảm xúc khi vào trong lăng Bác - Từ ngữ biểu cảm trực tiếp “nhói”: ÞKhắc họa nỗi đau đột ngột, quặn thắt trong tim. - Cặp quan hệ từ “vẫn, mà”: ÞSự mâu thuẫn giữa tình cảm và lí trí. ÞCảm xúc này là đỉnh điểm của nỗi nhớ thương, của niềm đau xót.
22. 4. Khổ thơ 4: Cảm xúc khi rời lăng Bác “Mai về miền Nam thương trào nước mắt Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác Muốn làm đóa hoa tỏa hương đâu đây Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này.”
23. 4. Khổ thơ 4: Cảm xúc khi rời lăng Bác Chỉ ra nghệ thuật đặc sắc trong khổ thơ cuối của bài thơ? Những nghệ thuật đó có tác dụng trong việc thể hiện tình cảm của tác giả?
24. 4. Khổ thơ 4: Cảm xúc khi rời lăng Bác - Từ chỉ thời gian “mai” đi liền với địa danh “miền Nam”: ÞGợi sự chia xa, gợi khoảng cách địa lí, gợi cả tấm lòng, tình cảm của những người con miền Nam. - Động từ “trào”: ÞDiễn ra cảm xúc mãnh liệt, luyến tiếc, bịn rịn không muốn xa nơi Bác nghỉ.
25. 4. Khổ thơ 4: Cảm xúc khi rời lăng Bác - Điệp ngữ “Muốn làm” lặp lại 3 lần ở đầu mỗi lời thơ tạo nhịp điệu dồn dập. ÞƯớc nguyện tha thiết chân thành của nhà thơ: muốn hoá thân vào những vật xung quanh lăng Bác để được ở gần Bác, tô điểm cho hương sắc vườn Bác để dâng lên cuộc đười đẹp như những mùa xuân của Người.
26. 4. Khổ thơ 4: Cảm xúc khi rời lăng Bác - Ẩn dụ cây tre trung hiếu : ÞTấm lòng thủy chung son sắt của nhà thơ với Bác với con đường, với mục tiêu lí tưởng mà Bác đã chọn. ÞĐó là tình cảm, tấm lòng của nhân dân Việt Nam đối với vị lãnh tụ kính yêu.
27. 4. Khổ thơ 4: Cảm xúc khi rời lăng Bác Theo em, mở đầu bài thơ là hình ảnh hàng tre và kết thúc bài thơ cũng là cây tre, việc lặp lại cấu trúc ấy có tác dụng thế nào? ÞKết cấu đầu cuối tương ứng đã nhấn mạnh hình ảnh gây ấn tượng với nhà thơ khi ra thăm lăng Bác, làm cho bài thơ có sự cân đối hài hòa và cũng làm cho dòng cảm xúc của nhà thơ càng trọn vẹn hơn.
28. III. TỔNG KẾT
29. NỘI DUNG - Bài thơ Viếng lăng Bác thể hiện lòng thành kính và niềm xúc động sâu sắc của nhà thơ và của mọi người đối với Bác khi vào lăng viếng Bác.
30. NGHỆ THUẬT - Bài thơ có giọng điệu thiết tha, trầm lắng, trang trọng, thành kính phù hợp với không khí cảm xúc nhà thơ. - Sử dụng cách xưng hô thân mật gần gũi, hình ảnh ẩn dụ có giá trị biểu đạt tình cảm sâu sắc.
31. LUYỆN TẬP § Nêu cảm nghĩ của em sau khi học xong văn bản? § Em thích nhất câu thơ, hình ảnh thơ nào? Vì sao?
32. VẬN DỤNG Viết một đoạn văn ngắn khoảng 5 dòng nêu cảm nhận của em về một khổ thơ mà em thích nhất trong đoạn văn có sử dụng thành phần cảm thán?
33. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ - Học bài cũ, trả lời câu hỏi SGK. - Hoàn thành câu hỏi phần vận dụng. - Chuẩn bị bài mới.
34. CẢM ƠN CÁC EM ĐÃ LẮNG NGHE BÀI GIẢNG!