Đề khảo sát chất lượng học kì 2 Ngữ văn Lớp 9 - Năm học 2022-2023 - Trường THCS Hoàng Nam (Có đáp án)

Nội dung tài liệu: Đề khảo sát chất lượng học kì 2 Ngữ văn Lớp 9 - Năm học 2022-2023 - Trường THCS Hoàng Nam (Có đáp án)

1. PHÒNG GD&ĐT ĐỀ KHẢO SÁT CHẤT LƯỢNG GIỮA HỌC KÌ II LỚP 9 HUYỆN NGHĨA HƯNG Năm học: 2022 - 2023 MÔN: NGỮ VĂN (Thời gian làm bài: 120 phút, không kể thời gian giao đề) Đề khảo sát gồm 02 trang PHẦN I: TIẾNG VIỆT (2,0 điểm) Hãy chọn phương án đúng và viết chữ cái đứng trước phương án đó vào bài làm. Câu 1: Trong các từ sau, từ nào không phải là từ láy? A. Lành lạnh B. Lung linh C. Tươi tỉnh D. Xinh xắn Câu 2: Người nói dùng những cách diễn đạt như: (như tôi đã biết, nếu tôi không lầm thì, tôi nghe nói, theo tôi nghĩ ) nhằm tuân thủ phương châm hội thoại nào? A. Phương châm về lượng B. Phương châm về chất C. Phương châm quan hệ D. Phương châm cách thức Câu 3: Câu thơ: "Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính." có sử dụng phép tu từ: A. Nhân hóa, ẩn dụ B. Hoán dụ, ẩn dụ C. So sánh, nhân hóa D. Hoán dụ, nhân hóa Câu 4: Trong những tổ hợp từ sau, tổ hợp từ nào là thành ngữ? A. Tấc đất, tấc vàng B. Uống nước nhớ nguồn C. Đánh trống bỏ dùi D. Lá lành đùm lá rách Câu 5: Trong những câu thơ sau trong bài "Đoàn thuyền đánh cá" của Huy Cận, câu thơ nào là câu ghép? A. Mặt trời xuống biển như hòn lửa. B. Sóng đã cài then, đêm sập cửa. C. Đoàn thuyển đánh cá lại ra khơi. D. Câu hát căng buồm cùng gió khơi. Câu 6: Từ "ăn" trong dòng nào sau đây là nghĩa gốc? A. Tàu ăn than. B. Tôi ăn cơm C. Chị ấy ăn ảnh D. Họ làm việc ăn ý Câu 7: Từ “băn khoăn” trong câu nào sau đây là danh từ? A. Anh cứ băn khoăn không hiểu mình làm thế là đúng hay sai. B. Những băn khoăn ấy làm anh cứ day dứt mãi. C. Cái nhìn của cô gái làm anh không khỏi băn khoăn. D. Cảm giác băn khoăn cứ đeo đẳng anh mãi. Câu 8: Quan hệ giữa các vế trong câu ghép sau là quan hệ gì? “Nhưng vì bom nổ gần, Nho bị choáng.” A. Quan hệ nguyên nhân B. Quan hệ điều kiện C. Quan hệ tương phản D. Quan hệ nhượng bộ PHẦN II: ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN (2,0 điểm) Đọc kĩ đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi bên dưới: "Tuổi thiếu niên là tuổi của ước mơ và hoài bão. Nó gắn liền với khát vọng chinh phục thử thách và giải được mật mã cuộc đời. Khát vọng luôn xanh và cuộc sống luôn đẹp, nhưng trong một thời khắc nào đó, có thể nhiều bạn trẻ đã thấy cuộc đời như một mớ bòng bong của những điều bỡ ngỡ với bao trăn trở không dễ tỏ bày. Đi qua tuổi thơ, cuộc đời mở ra trước mắt bạn một hành trình dài, nhiều hoa hồng nhưng cũng không ít chông gai. Cuộc sống, với tất cả sự khắc nghiệt vốn có của nó, sẽ khiến cho bước chân bạn nhiều lần rướm máu. Và những giọt máu đỏ, hoặc sẽ thảm xuống con đường bạn đang đi và lưu lại
2. đó dấu son của một vị anh hùng, hoặc sẽ trở thành dấu chấm hết cho những khát vọng đoản mệnh của một kẻ nhụt tâm, chùn bước. Nhưng dù thế nào chăng nữa, bạn hãy nhớ rằng, để trưởng thành, những thử thách và thất bại bao giờ cũng là điều cần thiết." (Theo Hạt giống tâm hồn dành cho tuổi teen, tập 2, NXB Tổng hợp TP. Hồ Chí Minh) Câu 1: Xác định phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong đoạn trích trên? (0,5 điểm) Câu 2: Trong đoạn trích, tác giả nêu quan điểm về tuổi thiếu niên như thế nào? (0,5 điểm) Câu 3: Em có đồng ý với ý kiến: để trưởng thành, những thử thách và thất bại bao giờ cũng là điều cần thiết không? Vì sao? (1,0 điểm) PHẦN III: TẬP LÀM VĂN (6,0 điểm) Câu 1: (1,5 điểm) Từ quan điểm “Tuổi thiếu niên là tuổi của ước mơ và hoài bão” được nêu trong phần Đọc - hiểu, em hãy viết một đoạn văn (khoảng 15 dòng) trình bày suy nghĩ về những việc bản thân cần làm để đạt được ước mơ. Câu 2: (4,5 điểm) Có ý kiến cho rằng: “Những gì thân thiết nhất của tuổi thơ có sức toả sáng, nâng đỡ con người trước cuộc đời dài rộng.” Hãy phân tích đoạn thơ sau trong bài thơ “Bếp lửa” của Bằng Việt để làm sáng tỏ nhận định trên: “Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi Làng xóm bốn bên trở về lầm lụi Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh Vẫn vững lòng bà dặn cháu đinh ninh: “Bố ở chiến khu, bố còn việc bố, Mày có viết thư chớ kể này, kể nọ, Cứ bảo nhà vẫn được bình yên!” Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen Một ngọn lửa, lòng bà luôn ủ sẵn Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa Mấy chục năm rồi, đến tận bây giờ Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm Nhóm niềm yêu thương, khoai sắn ngọt bùi Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ Ôi kì lạ và thiêng liêng - bếp lửa!” (Trích: “Bếp lửa” – Bằng Việt) HẾT
3. PHÒNG GD&ĐT HƯỚNG DẪN CHẤM ĐỀ KSCL GIỮA HỌC KÌ II LỚP 9 HUYỆN NGHĨA HƯNG NĂM HỌC: 2022 – 2023 MÔN: NGỮ VĂN Tổng điểm cho cả bài thi 10 điểm Yêu cầu nội dung, hình thức và phân bố điểm thành phần như sau: PHẦN I: TIẾNG VIỆT (2,0 điểm) - Yêu cầu: Học sinh viết lại chữ cái đầu câu trả lời đúng (trong các câu trả lời sau mỗi câu hỏi). Mỗi câu đúng được 0,25 điểm, trả lời sai hoặc thừa thì không cho điểm. - Đáp án: Câu 1 2 3 4 5 6 7 8 Đáp án C B D C B B B A PHẦN II: ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN (2,0 điểm) Câu Yêu cầu về nội dung Điểm * Học sinh trả lời được: 1 Phương thức biểu đạt chính: Ngị luận 0,5 đ * Học sinh trả lời được: 2 - Tác giả đã nêu quan điểm về tuổi thiếu niên là: đây là tuổi 0,5 đ của ước mơ và hoài bão. * Học đưa ra quan điểm của cá nhân và có những lý giải phù hợp: 3 Gợi ý: - Đồng ý với quan điểm của tác giả: “để trưởng thành, những 0,25 đ thử thách và thất bại bao giờ cũng là điều cần thiết.” - Vì: + Thử thách sẽ giúp ta không ngừng khôn lớn, thấy được những khả năng vượt trội của bản thân. + Thất bại sẽ giúp ta tích luỹ được kinh nghiệm 0,75 đ =>Từ những thử thách, thất bại ấy con người sẽ ngày càng hoàn thiện hơn, trưởng thành hơn Và cũng từ những thất bại ấy, tất yếu đến một ngày bạn sẽ chạm đến thành công. PHẦN III: TẬP LÀM VĂN (6,0 điểm) Câu Yêu cầu về nội dung Điểm a) Yêu cầu về hình thức: Đảm bảo cấu trúc của một đoạn văn (khoảng 15 dòng). Mở đoạn giới thiệu được vấn đề, 0,25 đ
4. Thân đoạn triển khai được vấn đề , Kết đoạn khái quát được vấn đề. b) Về nội dung: (1,25 đ) Học sinh triển khai bài viết theo những cách khác nhau, song cần đáp ứng được các ý cơ bản sau: Câu 1 - Nêu vấn đề: Những việc bản thân cần làm để đạt được ước (1,5 đ) mơ - Giải thích: Ước mơ là những dự định, hoài bão, mục tiêu mà con người luôn mong muốn đạt được trong cuộc đời của 0,5 đ chính mình -> Tuổi trẻ là tuổi của những ước mơ và hoài bão của những mục tiêu lý tưởng lớn lao. Điều đó khiến cuộc sống của con người trở nên có ý nghĩa hơn. Để đạt được ước mơ, con người ngoài đề ra mục đích còn cần có những hành động cụ thể để thực hiện ước mơ của mình - Bàn luận: Để thực hiện được ước mơ, con người trước hết cần phải xac định mục đích, lý tưởng đúng đắn, rõ ràng. Có 0,5 đ kế hoạch cụ thể để thực hiện ước mơ đó + Có gắng rèn luyện, học hỏi để có thêm kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm phục vụ cho việc chinh phục ước mơ 0,25 đ + Khi gặp khó khăn thất bại không lùi bước. Có ý chí, kiên định đến cùng không nản chí * Rút ra bài học, liên hệ * Phê phán những người sống không có ước mơ, lý tưởng hoặc có ước mơ lý tưởng nhưng lại không có hành động để biến ước mơ thành hiện thực * Yêu cầu chung: - Về kỹ năng: Học sinh biết vận dụng kết hợp các thao tác lập luận và kỹ năng làm bài nghị luận văn học, phân tích đoạn thơ để làm sáng tỏ nhận định. Diễn đạt trong sáng. - Về kiến thức: Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách nhưng cần đảm bảo các ý sau: 1/ Mở bài: - Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm - Giới thiệu ý kiến gắn với nội dung cơ bản của đoạn thơ, 0,25 đ bài thơ “Bếp lửa” của Bằng Việt. 2/ Thân bài: Câu 2 a) Giải thích ý kiến
5. (4,5 đ) - Những gì thân thiết nhất của tuổi thơ là những tình cảm gần gũi, thân thương như tình cha con, mẹ con, bà cháu Đó cũng có thể là những kỉ niệm đẹp thuở ấu thơ trong sáng, hồn nhiên bên gia đình, người thân. “Những gì thân thiết” 0,5 đ ấy sẽ là điểm tựa tinh thần, là động lực theo ta đi suốt cả cuộc đời Với nhà thơ, kí ức tuổi thơ gắn liền với hình ảnh người bà kính yêu và bếp lửa rực hồng - Kỷ niệm về bà và tình bà cháu trong những năm tháng ấu thơ có lẽ phải sâu nặng, tha thiết trở thành điểm tựa tinh thần Nhà thơ thấu hiểu về cuộc đời bà, về lẽ sống giản dị mà cao quý của cuộc đời bà, muốn gửi trọn đến bà tất cả nỗi niềm mong nhớ. b) Phân tích chứng minh: - Kỉ niệm của tuổi thơ còn ghi dấu ấn sâu đậm trong kí ức cháu là những năm tháng chiến tranh khốc liệt: + Bên bếp lửa của bà cháu lớn dần lên, cuộc sống kháng 0,75 đ chiến ngày càng gian khổ song nghị lực của bà vẫn vững bền, tấm lòng của bà vẫn mênh mông. Làm sao quên được cái năm giặc đốt làng và lời dặn của bà: “Năm giặc đốt làng vẫn được bình yên” + Những câu thơ chân thực như chính cuộc sống đang hiện lên: giặc đốt làng, phá nhà cửa, cháy tàn cháy rụi. Từ hoang sơ đổ nát hiện lên vẻ đẹp tinh thần của cả một thế hệ Việt Nam trong công cuộc kháng chiến chống ngoại xâm, đó là tinh thần đoàn kết xóm làng , là ý chí, nghị lực của những người bà, người mẹ hậu phương hướng ra tiền tuyến. Bà dặn cháu + Mộc mạc, giản dị vậy thôi nhưng lời bà dạy không chỉ giúp ta hình dung rõ tình cảm, suy nghĩ, giọng nói của bà, mà còn toả sáng phẩm chất cao đẹp của bà. Mỗi lần đọc lại câu thơ ta lại rưng rưng xúc động nhận ra vẻ đẹp của tình yêu nước và đức hy sinh thầm lặng. Bà thay con nuôi cháu làm tròn nghĩa vụ của người hậu phương đối với người tiền tuyến. 0,5 đ - Miền kí ức, kỷ niệm tuổi thơ ấy còn gợi về khi cháu suy ngẫm về hình ảnh bếp lửa gắn liền với ngọn lửa rực cháy từ trái tim, tấm lòng của bà. “Rồi sớm rồi chiều chứa niểm tin dai dẳng.” + Nếu bếp lửa là hình ảnh thực, là ánh sáng âm thầm, lặng lẽ trong căn nhà nhỏ hẹp của hai bà cháu thì hình ảnh ngọn lửa mang ý nghĩa khái quát hơn, rộng lớn hơn: là sức sống, là tình thương, là niềm tin trong trái tim bà. Là ngọn lửa nhen lên từ trong lòng bà.
6. + Hình ảnh ngọn lửa toả sáng cả câu thơ lung linh vẻ đẹp của bà làm ấm lòng trái tim mỗi chúng ta. Ngọn lửa – biểu tượng của sự sống muôn đời bất diệt không chỉ là biểu tượng 0,5 đ của riêng bà mà còn là biểu tượng chung của toàn dân tộc, của cả đất nước thắp sáng tận ngày nay, mai sau, ý thơ thật là sâu sắc. Trong cảm nhận của cháu, bà không chỉ là người nhóm lửa, giữ lửa, mà còn là người truyền lửa- ngọn lửa của sự sống, của tình yêu, của ý chí và niềm tin. - Không chỉ chiêm nghiệm về biểu tượng ngọn lửa, cháu còn phát hiện những ý nghĩa sâu xa từ công việc nhóm lửa của bà. Đến đây, kỷ niệm tuổi thơ cứ lắng dần, lắng dần, cảm xúc nhớ thương của đứa cháu nhỏ chuyển sang những suy nghĩ sâu sắc về cuộc đời bà và ý nghĩa công việc nhóm lửa của bà: “Lận đận đời bà những tâm tình tuổi nhỏ” 0,5 đ + Từ láy lận đận cùng với hình ảnh ẩn dụ “nắng mưa” đã khái quát một cách xúc động cuộc đời gian khổ truân chuyên của bà. Mấy chục năm rồi đến tận bây giờ, từ lúc cháu còn ấu thơ cho đến khi cháu khôn lớn trưởng thành, bà vẫn thế, vẫn cần cù, bền bỉ với công việc nhóm lửa. + Điệp từ “nhóm” được đặt đầu mỗi câu thơ cùng phép liệt kê tăng cấp đã bồi đắp cao dần, toả sáng dần hình ảnh bà và khắc sâu ý nghĩa của công việc nhóm lửa. Bà nhóm bếp lửa cũng là nhen lên niềm yêu thương không chỉ nuôi cháu lớn 0,5 đ khôn bằng tình bà nồng ấm mà còn nhóm lên sự gắn bó, sẻ chia, nhóm lên nghĩa tình với làng xóm quê hương - Cháu phát hiện ra một điều giản dị mà thiêng liêng biết bao: “Ôi! kỳ lạ và thiêng liêng- bếp lửa.” + Câu thơ cảm thán cùng với nghệ thuật đảo ngữ đã diễn tả sâu sắc những suy nghĩ và cảm xúc trào dâng trong lòng cháu: Bếp lửa và bà đã trở thành một phần đời, một phần hồn của cháu, trở thành hành trang cháu mang theo suốt cuộc đời. Bếp lửa nhỏ bé, bình thường, giản dị mà bỗng trở nên thiêng liêng, cao quý lạ kì. * Đánh giá về nghệ thuật và nội dung: - Hình ảnh bếp lửa xuyên suốt toàn bài vừa là hình ảnh thực, vừa mang ý nghĩa biểu tượng: bếp lửa là bàn tay bà chăm chút, là tình bà ấm nóng đã sưởi ấm cả đời cháu. Đoạn thơ trầm lắng với từ ngữ gợi cảm, kết hợp phương thức tự sự, biểu cảm, triết lí, cùng các BPTT ẩn dụ, điệp ngữ đã khơi dậy một miền kỉ niệm, gắn với mốc thời gian cụ thể - những
7. năm tháng gian lao mà vất vả. Nhưng cũng chính trong hoàn 0,75 đ cảnh gian khó đó, sáng ngời phẩm chất của bà, cũng chính là người phụ nữ Việt Nam muôn thuở với vẻ đẹp tảo tần, nhẫn nại đầy yêu thương. Bà không chỉ là người giữ lửa, nhóm lửa mà còn là người truyền lửa. Suy ngẫm về bà và công việc nhóm lửa, cháu trào dâng một niềm xúc động chân thành, lòng biết ơn sâu sắc - Có thể coi “Bếp lửa” nói chung, đoạn thơ nói riêng là lời tâm tình của đứa cháu hiếu thảo ở nơi xa gửi về người bà yêu dấu nơi quê nhà. Lời tâm tình ấy được dệt bằng biết bao kỷ niệm tuổi thơ. Tình bà cháu cũng như tình mẹ con, cha con, là những tình cảm vô cùng gần gũi, tự nhiên nhưng cũng vô cùng thiêng liêng, cao đẹp, đầy tính nhân bản của con người. Tình cảm đó cũng là điểm tựa tinh thần để nâng bước chân cho cháu trên mỗi chặng đường. 3/ Kết bài: Khẳng định lại vấn đề - Bà chính là nguồn cội- là mái ấm gia đình, là quê hương, đất nước để cháu đi xa luôn nhớ về và sống cho đúng đạo lí Uống nước nhớ nguồn. 0,25 đ - Từ ý nghĩa sâu sắc của bài thơ nói chung, đoạn thơ nói riêng, nhắc nhở mỗi chúng ta cần lưu giữ những kỉ niệm đẹp, những gì gắn bó của tuổi thơ, bởi nó đi theo ta suốt cả cuộc đời. * Lưu ý với câu 2 phần III: - Hành văn lưu loát, có kỹ năng nghị luận phân tích tốt, không mắc lỗi diễn đạt mới cho điểm tối đa ở mỗi ý. Cần cân nhắc để đánh giá bài viết của học sinh trong tính tổng thể, giám khảo không đếm ý cho điểm. - Khuyến khích những bài viết có kiến thức sâu, rộng; phân tích tốt. Những bài viết chung chung hoặc sơ sài, không cho quá một nửa số điểm của bài văn. - Nếu bài viết không có bố cục ba phần hoàn chỉnh thì trừ 0,5 điểm. * Lưu ý chung: - Sau khi chấm điểm từng câu giám khảo nên cân nhắc để cho điểm toàn bài một cách hợp lí, đảm bảo đánh giá đúng trình độ của học sinh. - Điểm trừ (áp dụng đối với phần tự luận): sai từ 8 đến 10 lỗi câu, chính tả, dùng từ trừ 0,5 điểm, sai quá 10 lỗi trừ 1,0 điểm. - Điểm của bài thi là điểm của các câu cộng lại, cho điểm lẻ đến 0,25 không làm tròn.