Sáng kiến kinh nghiệm Vai trò của giáo viên chủ nhiệm trong việc xây dựng nền nếp tự quản cho học sinh

Nội dung tài liệu: Sáng kiến kinh nghiệm Vai trò của giáo viên chủ nhiệm trong việc xây dựng nền nếp tự quản cho học sinh

1. ỦY BAN NHÂN DÂN HUYỆN VỤ BẢN TRƯỜNG THCS NGUYỄN PHÚC BÁO CÁO SÁNG KIẾN “ VAI TRÒ CỦA GIÁO VIÊN CHỦ NHIỆM TRONG VIỆC XÂY DỰNG NỀN NẾP TỰ QUẢN CHO HỌC SINH” Lĩnh vực: Chủ nhiệm (16)/ THCS Tác giả: Vũ Thị Thanh Hương Trình độ chuyên môn: Cao đẳng sư phạm Văn Chức vụ: Giáo viên Nơi công tác: Trường THCS Nguyễn Phúc, Xã Liên Minh, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định. Vụ Bản, ngày 10 tháng 5 năm 2023
2. 2 THÔNG TIN CHUNG VỀ SÁNG KIẾN 1. Tên sáng kiến : " Vai trò của giáo viên chủ nhiệm trong việc xây dựng nền nếp tự quản cho học sinh” 2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến : Công tác giáo dục đạo đức học sinh của giáo viên chủ nhiệm 3. Thời gian áp dụng sáng kiến : Từ tháng 9 năm 2022 đến tháng 5 năm 2023 4. Tác giả Họ và tên: Vũ Thị Thanh Hương Năm sinh: 29/12/ 1969 Nơi thường trú : Xã Liên Minh - huyện Vụ Bản- tỉnh Nam Định Trình độ chuyên môn: Cao đẳng sư phạm Văn Chức vụ công tác : Giáo viên Nơi làm việc : Trường trung học cơ sở Nguyễn Phúc, xã Liên Minh, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định Địa chỉ liên hệ : Trường trung học cơ sở Nguyễn Phúc, xã Liên Minh, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định Điện thoại : 03503821660 5. Đơn vị áp dụng sáng kiến Tên đơn vị : Học sinh lớp 9 C- Trường trung học cơ sở Nguyễn Phúc, Xã Liên Minh, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định Địa chỉ liên hệ : Trường trung học cơ sở Nguyễn Phúc, xã Liên Minh, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định Điện thoại : 03503821660
3. 3 BÁO CÁO SÁNG KIẾN I. ĐIỀU KIỆN TẠO RA SÁNG KIẾN Công tác chủ nhiệm quyết định không nhỏ đến chất lượng dạy và học. Làm tốt công tác chủ nhiệm tức là người giáo viên đã góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy các môn học và tổ chức giáo dục, rèn luyện đạo đức cho học sinh. Đặc biệt trong nhà trường, vai trò của người giáo viên chủ nhiệm hết sức quan trọng. Giáo viên chủ nhiệm thay mặt nhà trường quản lý điều hành lớp, trực tiếp giáo dục tư tưởng đạo đức, hình thành nhân cách cho học sinh, là cầu nối giữa ba môi trường giáo dục gia đình, nhà trường và xã hội. Một trong những yêu cầu quan trọng đối với công tác chủ nhiệm lớp là việc xây dựng nề nếp tự quản cho học sinh. Việc này vừa giúp cho giáo viên chủ nhiệm thông qua hoạt động của đội ngũ cán bộ lớp quản lý, thúc đẩy việc thực hiện tốt các hoạt động nề nếp và phong trào học tập của học sinh, vừa hỗ trợ giáo viên trong việc thực hiện tốt công tác chủ nhiệm. Trong giai đoạn hiện nay, công tác chủ nhiệm lớp, cũng như vai trò của giáo viên chủ nhiệm ngày càng được đề cao. Để đạt được mục tiêu của giáo dục phổ thông là giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động và sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân; chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, giáo viên chủ nhiệm lớp đóng vai trò qua trọng trong việc định hướng, tổ chức các hoạt động học tập, giáo dục đạo đức, kỹ năng sống nhằm phát huy tối đa năng lực và phẩm chất của học sinh. Trong xã hội có sự phát triển ngày càng cao của khoa học và công nghệ, học sinh cũng như phụ huynh được tiếp cận với nhiều nguôn thông tin, không hiếm học sinh nghiệm mạng xã hội, bị cám dỗ bởi cuộc sống ảo. Trong khi đó các hoạt động học tập, vui chơi giải trí, các hoạt động trải nghiệm trong nhà trường còn ít, không sinh động, không theo kịp yêu cầu của xã hội, khó thu hút học sinh tham gia nên công tác giáo dục nói chung và công tác chủ nhiệm nói riêng gặp nhiều khó khăn và không ít áp lực. Bên cạnh đó do nhu cầu mưu sinh, nhiều phụ huynh đi làm ăn xa, làm việc trong các khu công nghiệp không có thời gian gần gũi, quản lý các con. Thêm nữa là nhiều phụ huynh vẫn giữa quan niệm “ Trăm sự nhờ thày cô” nên nh đã giao phó việc giáo dục con cái cho nhà trường, chính vì vậy mà giáo viên chủ nhiệm giống như “ Chăm con mọn” với rất nhiều việc không tên. Với thưc tế đó, để nâng cao chất lượng của công tác chủ nhiệm, cũng là để giáo viên chủ nhiệm có đội ngũ học sinh hỗ trợ trong việc quản lý các công việc hàng ngày trên lớp, góp phần thúc đẩy phong trào học tập, rèn luyện, giáo dục kỹ
4. 4 năng sống thì giáo viên chủ nhiệm cần có những giải pháp nâng cao hoạt động tự quản tự quản cho học sinh. Trong năm học 2022-2023 tôi đã tiếp tục nghiên cứu, đưa thêm các giải pháp mới nhằm nâng cao hiệu quả của phong trào tự quản của học sinh thông qua đề tài: “Vai trò của giáo viên chủ nhiệm trong việc xây dựng nền nếp tự quản cho học sinh”. Với mục tiêu trên, tôi đã nghiên cứu sâu các cơ sở lý luận và thực trạng vai trò của GVCN lớp trong công tác giáo dục đạo đức HS để đề ra những giải pháp hợp lý nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức HS và góp phần hoàn thiện nhân cách HS ở trường THCS. Sáng kiến kinh nghiệm này tiếp tục được áp dụng trên đối tượng chính là học sinh lớp 9C- lớp tôi chủ nhiệm và được trao đổi trên hội nghị giáo viên chủ nhiệm để cũng được áp dụng trên tất các lớp của trường THCS Nguyễn Phúc, xã Liên Minh, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định. Rất mong thông qua báo cáo kinh nghiệm này, các giải pháp của tôi sẽ được sự trao đổi của các đồng chí giáo viên chủ nhiệm trong toàn huyện và được áp dụng rộng rãi trên nhiều trường. II. MÔ TẢ GIẢI PHÁP 1. Mô tả giải pháp trước khi tạo ra sáng kiến Trước hết, ta cần xác định rõ vai trò của GVCN lớp. Nhưng thực tế nhiều người đã coi nhẹ và lẫn lộn họ với các giáo viên bộ môn(GVBM) khác. Ví dụ: hàng năm không làm nhiệm vụ bổ nhiệm chức vụ chủ nhiệm lớp, không công bố quyết định đó trước toàn trường, trước hội phụ huynh của trường, hiện nay gọi là ban đại diện hội CMHS mà chỉ ghi ở thời khóa biểu như mọi GV bình thường khác có giờ dạy. Đáng lẽ phải làm đúng quy trình bổ nhiệm, miễn nhiệm, bãi nhiệm tuỳ theo thành tích hoặc sai phạm mà họ mắc phải. Về mặt đánh giá xếp loại GV, nhiều cán bộ quản lý chỉ coi trọng chuyên môn mà chưa coi trọng hiệu quả công tác quản lý lớp ở GVCN, lại có biểu hiện lệch lạc khi lớp có khuyết điểm thì quy trách nhiệm cho họ, khi lớp có thành tích thì lẫn lộn giữa thành tích đoàn thể với thành tích chính quyền, cụ thể là công của các cán bộ ngành dọc chứ chưa hẳn là của tập thể lớp do GVCN lãnh đạo. Tuy vậy cũng cần phải thấy trong thực tế có những GVCN yếu, vai trò của mình mờ nhạt nên dấu ấn của công tác đoàn thể sâu đậm hơn, vai trò của chính quyền bị lấn át, từ đó càng tạo ra sự nhìn nhận thiên lệch. Có nhiều GVCN lớp đặc biệt là chủ nhiệm trẻ chưa biết mình có một quyền hạn nên chưa ai dám làm là đi dự giờ các GVBM trong lớp khi mình thấy cần. GVCN được xếp loại học sinh, được thi hành kỉ luật học sinh theo quy định, được hưởng giờ công tác theo định mức quy định, có chăng loại sổ sách làm việc pháp quy trong hệ thống sổ sách của nhà trường. Từ đó nếu có nhiều chủ nhiệm lớp trong trường có năng lực và bản lĩnh thì công cuộc giáo dục sẽ đạt được nhiều thành tựu đáng kể. 2. Mô tả giải pháp sau khi có sáng kiến:
5. 5 Vì GVCN là cán bộ quản lý lớp cho nên người dạy giỏi và người chủ nhiệm giỏi không nhất thiết là một. Có đồng thuận, có lệch pha trong thực tế là bình thường. Tố chất quan trọng của GVCN là tố chất của một con người hành động. Cũng như hiệu trưởng, chủ nhiệm lớp phải nghiêm túc và cần một bộ óc kế hoạch hoá. Đối tượng quản lý trường học, lớp học là con người phải giáo hoá do đó không thể có một chương trình cài đặt sẵn. Phải lao vào làm. Thấy đúng thì tổng kết và áp dụng tiếp, thấy sai phải điều chỉnh kế hoạch kịp thời hoặc huỷ bỏ theo quy trình: xây dựng kế hoạch - thực hiện kế hoạch - kiểm tra kế hoạch - tổng kết và vạch kế hoạch mới. Rất cần ở chủ nhiệm lớp các phẩm chất nhiệt tình, sâu sát, cần cù trí nhớ tốt, quan sát tinh, tâm lí giỏi, có khả năng xây dựng đội ngũ cán bộ HS. GVCN phải vừa là thầy vừa là bạn của học trò. Trong lớp học, GVCN là người để các em noi theo. Cách hành động, suy nghĩ, cư xử của GV sẽ ảnh hưởng rất nhiều về quan niệm của học sinh và phụ huynh về GV. Bản thân tôi vừa là GVCN đồng thời là GVBM Ngữ văn . Vì vậy, khi đến trường hoặc lên lớp, tôi đều có những tác phong làm gương cho học sinh. Soạn bài trước khi đến lớp. Theo tôi, chỉ khi nào thầy cô cảm thấy hứng thú với bài dạy thì sự hứng thú đó mới lây truyền sang HS. Sự hứng thú này đi đôi với sự soạn bài trước và có một chương trình trước cho những gì phải làm trong giờ học thay vì một thái độ "tùy cơ ứng biến". GV cần chuẩn bị đầy đủ tài liệu, đồ dùng dạy học trước khi dạy. Người dạy càng tận tâm thì các em càng cố gắng học. Khi lên lớp, theo tôi, GV cần có lời nói gọn, rõ ràng, dứt khoát. Khi nói nhìn thẳng vào học sinh, nói thẳng với các em chứ đừng nói như nói với chính mình hay nói khơi khơi giữa lớp. Dùng từ, câu dễ hiểu , hợp với trình độ học sinh. Biết lắng nghe học sinh nói. Mỗi khi các em phát biểu ý kiến hay nói một điều gì, thầy cô dù bận rộn cũng phải lắng nghe các em nói. Có như vậy khi thầy cô nói các em mới chú ý nghe trở lại. Bên cạnh đó, GVCN biết thông cảm và chia sẻ những khó khăn của các em. Trả lời những câu hỏi của các em một cách thấu đáo (nếu chưa có câu trả lời, hứa sẽ tìm câu trả lời chính xác). Cho các em biết là các em có thể điện thoại cho thầy cô để nói chuyện hay hỏi bài vở (cách làm bài, giải thích chữ khó, cách trả lời ). Hỏi các em về những khó khăn trong đời sống, những khó khăn ở trường giúp các em giải quyết những khó khăn này. Trong lớp học hay ngoài lớp học, thầy cô còn phải đóng vai người anh, người chị mà các em có thể tin tưởng, nhờ cậy được. Qua đó, các em sẽ biết sống nhẫn nại, kiên trì và giàu lòng nhân ái. Để làm tốt công tác chủ nhiệm, để xây dựng được nền nếp tự quản tốt tôi đã thực hiện một số giải pháp như sau: 2.1. Khảo sát đối tượng học sinh để đưa ra những phương pháp giáo dục phù hợp
6. 6 Mỗi học sinh có đặc điểm, hoàn cảnh,thể chất, tâm lí, hành vi đạo đức, năng khiếu, sở thích rất khác nhau. Nắm vững những đặc điểm trên giáo viên có thể lựa chọn những biện pháp sư phạm phù hợp nhằm khơi dậy và phát huy những mặt mạnh sẵn có ở mỗi em, đồng thời hình thành và phát triển thêm những phẩm chất để xây dựng cho các em những tâm hồn và tình cảm phong phú, có cách nghĩ trong sáng, có tấm lòng nhân hậu, có năng lực vầ sức khỏe dồi dào để thích ứng cuộc sống độc lập và yêu cầu của thời đại. Khi khảo sát phân loại các đối tượng học sinh giáo viên có thể thông qua các kênh sau: qua hồ sơ học bạ; qua giáo viên chủ nhiệm cũ; qua học sinh trong lớp hoặc qua phụ huynh. Trong đó đặc biệt là việc thông qua việc tìm hiểu hoàn cảnh gia đình, qua ý kiến của phụ huynh học sinh. Việc tiến hành phân loại đối tượng học sinh cần được tiến hành ngay sau khi nhận lớp, được ghi chép cụ thể và đưa vào sổ kế hoạch công tác chủ nhiệm để có những giải pháp chi tiết với từng nhóm đối tượng, từng cá nhân học sinh đặc biệt là các học sinh có hoàn cảnh đặc biệt về tâm lý, sức khỏe, hoàn cảnh gia đình. Việc phân loại cụ thể như sau: + Học sinh gặp hoàn cảnh khó khăn. + Học sinh khuyết tật. + Học sinh cá biệt về đạo đức. + Học sinh học lực yếu. + Học sinh có những năng lực đặc biệt. Sau khi phân loại xong, giáo viên tìm hiểu sâu hơn về nguyên nhân từ đó có các giải pháp cho từng nhóm đối tượng, hoặc từng đối tượng cụ thể * Đối với những học sinh có hoàn cảnh gia đình khó khăn. * Đối với những học sinh khuyết tật. * Đối với học sinh cá biệt về đạo đức: - Tìm hiểu nguyên nhân qua gia đình: Gia đình có sự mâu thuẫn giữa bố và mẹ, gia đình thiếu quan tâm hoặc có thể bị bạn bè, kẻ xấu lôi kéo .Hoặc trẻ có những tính xấu mà bản thân gia đình chưa giáo dục được - Dùng phương pháp tác động tình cảm, nghiêm khắc đối với học sinh nhưng không cứng nhắc. Tuyệt đối không sử dụng phương pháp trách phạt, chú ý gần gũi các em và thường xuyên nhắc nhở động viên khen chê kịp thời. Giao cho các em đó một chức vụ trong lớp nhằm gắn với các em trách nhiệm để từng bước điều chỉnh mình. * Đối với học sinh học yếu:
7. 7 - Tìm hiểu nguyên nhân vì sao em đó học yếu, học yếu những môn nào. Có thể là ở gia đình các em đó không có thời gian học tập vì phải làm nhiều việc hoặc em đó có lỗ hỏng về kiến thức nên cảm thấy chán nản. - Giáo viên lập kế hoạch giúp đỡ đối tượng bằng những việc cụ thể như sau: + Giảng lại bài mà các em chưa hiểu hay còn hiểu mù mờ vào những thời gian ngoài giờ lên lớp . + Đưa ra những câu hỏi từ dễ đến khó để học sinh có thể trả lời được nhằm tạo hứng thú và củng cố niềm tin ở các em. + Thường xuyên kiểm tra các đối tượng đó trong qua trình lên lớp. + Tổ chức cho học sinh học theo nhóm để học sinh khá giỏi giúp đỡ học sinh yếu kém tiến bộ. + Gặp gỡ phụ huynh học sinh trao đổi về tình hình học tập, cũng như sự tiến bộ của con em để phụ huynh giúp đỡ thêm việc học ở nhà cho các em. + Chú ý tránh thái độ miệt thị, phân biệt đối xử làm cho các em nhụt chí, xấu hổ trước bạn bè. Tóm lại dù với đối tượng nào bản thân giáo viên phải lưu ý dùng phương pháp tác động tình cảm, động viên khích lệ kịp thời, phối hợp với phụ huynh để giáo dục và đặc biệt xác định vấn đề giáo dục đạo đức là then chốt. 2.2. Lập sơ đồ tổ chức lớp học. Việc lập sơ đồ lớp học có ý nghĩa rất quan trọng trong việc hỗ trợ các hoạt động học tập của học sinh cũng như việc quản lý lớp. Việc lập sơ đồ lớp học được căn cứ vào các yếu tố sau: - Học lực của HS: HS yếu kém, chậm tiến ngồi trước; HS khá giỏi ngồi sau. - Tình trạng sức khỏe của HS: HS thấp trước, cao sau; HS mắt yếu ngồi gần bảng. - Nhiệm vụ của ban cán sự lớp: Cán bộ lớp và cán sự bộ môn ngồi giữa và sau. Trong quá trình lập sơ đồ, có thể thay đổi một số vị trí nếu thấy không phù hợp. 2 đến 4 sơ đồ lớp/1 năm học. 2.3. Xây dựng đội ngũ cán bộ lớp giỏi quản lý, tổ chức, kiểm tra tăng cường công tác tự quản. Như chúng ta đã biết xây dựng một đội ngũ cán bộ quản lý giỏi là việc rất quan trọng người giáo viên làm công tác chủ nhiệm phải có kế hoạch thực hiện. Hơn nữa, để đội ngũ cán bộ lớp cùng giáo viên chủ nhiệm đôn đốc, nhắc nhở việc thực hiện nề nếp học tập của các bạn là công việc cần thiết và có ích.
8. 8 Trước hết , những học sinh được chọn làm cán bộ lớp bao giờ cũng phải gương mẫu trước các bạn về mọi mặt: Học tập, kỷ luật, tham gia các hoạt động, đối xử với bạn bè Việc bầu đội ngũ cán bộ lớp cần có tiêu chí cụ thể, được bầu công khai thông qua bỏ phiếu tại tiết hoạt động ngoài giờ lên lớp đấu tiên của năm học. Giáo viên khuyến khích các học sinh có năng lực tự ứng cử vào các vị trí phù hợp của đội ngũ cán bộ lớp. Ban cán sự lớp đại diện cho lớp, chịu trách nhiệm trước Nhà trường về toàn bộ hoạt động học tập, rèn luyện, đời sống của lớp trong thời gian học. Ban cán sự lớp do tập thể lớp bầu ra, được GVCN quyết định công nhận. Nhiệm kỳ của Ban cán sự lớp là một năm với nhiện vụ cụ thể như sau: - Nhiệm vụ của lớp trưởng: Lớp trưởng là người điều hành, quản lý toàn bộ các hoạt động của lớp và từng thành viên trong lớp, cụ thể: Theo dõi, đôn đốc lớp chấp hành đầy đủ và nghiêm chỉnh quy chế, quy định, nội quy về học tập và sinh hoạt của Bộ Giáo dục và Ðào tạo, Sở GD & ĐT và Nhà trường. Xây dựng và thực hiện nề nếp tự quản trong HS; Tổ chức, động viên giúp đỡ những HS gặp khó khăn trong học tập, rèn luyện và đời sống; Chịu sự điều hành, quản lý của trực tiếp của GVCN lớp; Chủ trì các cuộc họp lớp để đánh giá kết quả học tập, rèn luyện, bình xét thi đua , đề nghị khen thưởng đối với tập thể và cá nhân HS trong lớp. - Nhiệm vụ của lớp phó học tập: Theo dõi mọi tình hình liên quan đến vấn đề học tập; tổng hợp tình hình theo dõi và nộp cho lớp trưởng vào cuối tuần, bao gồm: + Ghi chép sổ theo dõi đầy đủ, phối hợp với lớp trưởng quản lí lớp + Theo dõi những trường hợp đi học muộn, nhắc nhở. + Theo dõi những trường hợp nghỉ học không phép. + Theo dõi những trường hợp không thuộc bài hoặc không làm bài tập, làm bài chưa đầy đủ, + Phối hợp vỡi các nhóm trưởng giúp đỡ những bạn học chưa tốt. + Theo dõi việc thực hiện việc soạn bài vào vở tự học trước khi đến lớp. + Nhiệt tình, có uy tín, năng lực, công bằng, - Nhiệm vụ của lớp phó lao động: Theo dõi mọi tình hình liên quan đến vấn đề lao động kỉ luật; tổng hợp tình hình theo dõi cho lớp trưởng vào cuối tuần, bao gồm: + Ghi chép sổ theo dõi đầy đủ, phối hợp với lớp trưởng, lớp phó quản lí lớp. + Theo dõi việc thực hiện các buổi Vệ sinh khu vực (được phân công) . + Theo dõi việc trực nhật hằng ngày của từng nhóm, báo cáo Giáo viên Chủ nhiệm những nhóm quét lớp không sạch.
9. 9 + Theo dõi, điều khiển việc thực hiện các buổi lao động do nhà trường phân công về sĩ số, chuẩn bị dụng cụ lao động và tinh thần tự giác, tích cực của các thành viên trong lớp. + Phối hợp lớp trưởng điều khiển xếp hàng ra vào lớp và thể dục. + Nhắc nhóm trực đóng cửa trước khi ra về, (giám sát việc ăn vặt, đánh nhau ) + Nhiệt tình, khỏe mạnh, tự giác, uy tín. - Nhiệm vụ của lớp phó Văn –Thể - Mỹ : Theo dõi mọi tình hình liên quan đến vấn đề Văn – Thể - Mỹ bao gồm: + Ghi chép sổ theo dõi đầy đủ, phối hợp với lớp trưởng, lớp phó quản lí lớp. + Làm công tác về Văn hoá - Văn nghệ, Thể dục - Thể thao. + Theo dõi tình hình thực hiện các buổi tập thể dục. Chuẩn bị các bài hát hoặc tiết mục văn nghệ cho những đợt thi đua, chào mừng các ngày Lễ, Tết. + Báo cáo cho Lớp trưởng những thành viên không nghiêm túc, tích cực vào cuối tuần. - Nhiệm vụ của sao đỏ: Tuyên truyền và vận động học sinh thực hiện nề nếp, nội quy, nếp sống văn minh thanh lịch; Phối hợp với các thầy cô chủ nhiệm, BCH Liên đội kiểm tra đánh giá được các mặt hoạt động của học sinh mà cốt lõi là quá trình rèn luyện nề nếp, đạo đức, học tập, thường xuyên đúng và hợp lý, tạo được không khí thi đua làm chuyển biến tình hình, từng bước vững chắc theo hướng tích cực; Đội Cờ Đỏ phải gương mẫu và có trách nhiệm thực hiện tốt nội quy quy định của nhà trường. Đảm bảo tính công bằng, khách quan và chính xác khi làm nhiệm vụ. - Nhiệm vụ của, nhóm trưởng và cán sự bộ môn: Theo dõi tình hình thực hiện nền nếp học tập, rèn luyện của các thành viên trong nhóm: + Kiểm tra việc học bài, soạn bài vào vở tự học trước khi đi học. + Theo dõi việc làm bài bài tập về nhà, hỗ trợ giáo viên bộ môn kiểm tra sách vở, bài học, chấm, chữa bài cũ. + Nhắc nhở các bạn học yếu kém, mất trật tự, + Ghi chép sổ theo dõi đầy đủ, tổng hợp hoạt động của tổ và nộp cho lớp trưởng vào cuối tuần Sau khi phân công nhiệm vụ, giáo viên chủ nhiệm hướng dẫn và kiểm tra hằng ngày, hàng tuần, để các cán bộ lớp làm tốt nhiệm vụ, dần hình thành nền nếp tự quản cho học sinh. *Đầu giờ (trước giờ truy bài):
10. 10 Tổ trưởng, nhóm trưởng, cán sự bộ môn kiểm tra việc thực hiện nền nếp như: đi học đúng giờ, khăn quàng phù hiệu, trang phục; kiểm tra sách vở theo đúng thời khóa biểu, đồ dùng học tập, thu và kiểm tra bài tập về nhà, hướng dẫn truy bài, chữa bài tập; hướng dẫn học sinh xem bài trước. *Trong giờ học: Tổ trưởng, nhóm trưởng, cán sự bộ môn theo dõi các bạn trong tổ, nhóm thái độ học tập, phát biểu xây dựng bài, đạt điểm cao trong học tập. * Cuối giờ học: Lớp trưởng tổ chức cho học sinh bình nhật, đánh giá kết quả học tập của tổ, nhóm, cá nhân trong buổi học. Nhắc nhở các việc còn tồn tại. Nêu nhiệm vụ của học sinh, tổ nhóm ở nhà và trong buổi học sau. Triển khai các công việc cho từng giai đoạn. 2.4. Đầu tư các phong trào mũi nhọn nhà trường tổ chức Từ đầu năm học GVCN dựa vào kế hoạch của nhà trường và các đoàn thể trong trường phải đề ra chỉ tiêu cụ thể cho lớp cùng phấn đấu trong các phong trào chung của nhà trường như: Vở sạch chữ đẹp, Vẽ tranh, Kể chuyện, cờ vua, - Điều quan trọng là GVCN phải phát hiện những năng lực đặc biệt ở học sinh về văn hoá văn nghệ, thể dục thể thao, hội hoạ - Phối hợp với phụ huynh lập kế hoạch bồi dưỡng thường xuyên cho các học sinh có năng khiếu nói trên. - Bồi dưỡng, khơi dậy ở các em lòng say mê hứng thú học tập thông qua những hội thi,Tổ chức các sân chơi ở lớp như: Rung chuông vàng, đối mặt trong các tiết HĐNGLL để phát huy và chọn lọc nhữn HS có năng khiếu để tham gia các hội thi do nhà trường tổ chức. 2.5. Nêu gương và khen thưởng - Nắm được tâm lý của học sinh rất thích được khen, thích được động viên nên tôi hướng dẫn Ban cán sự lớp lập bảng chấm điểm thi đua từng HS như sau: - Trong cuộc họp phụ huynh đầu năm tôi đã đề xuất với Ban đại diện phụ huynh về việc khen thưởng các học sinh trong lớp thực hiện tốt các phong trào học tập cũng như các phong trào khác như sau: + Mỗi tuần tặng 1 cây bút cho mỗi HS đạt số điểm tốt cao nhất tổ. + Mỗi đợt kiểm tra định kỳ tặng một 1 bút/ 1HS đạt điểm giỏi + Tặng một phần quà cho HS đạt phong trào nhà trường đề ra. - Sau mỗi tuần thi đua, Lớp trưởng đánh giá chung các mặt hoạt động, tổ trưởng đánh giá cụ thể các mặt học tập cũng như hoạt động của từng thành viên
11. 11 trong tổ thông qua bảng điểm sau đó bầu chọn một HS tuyên dương trước lớp và nhận thưởng. - Để tránh trường hợp một em nhận liên tục nhiều lần, theo qui ước 3 tuần mới được nhận thưởng lại ( nếu em đó điểm nhất tổ thì chọn em điểm nhì tổ ) - Đặc biệt chú ý đến HS chậm trong học nhưng có tiến bộ thì tổ trưởng các tổ đề nghị Ban thi đua lớp tuyên dương và khen thưởng. Trên đây là một số biện pháp về công tác chủ nhiệm nhằm nâng cao chất lượng học tập đã được áp dụng ở rất nhiều lớp học và đạt được kết quả tốt. 2.6. Phối hợp với ban đại diện cha mẹ học sinh trong việc xây dựng phong trào tự quản và các hoạt động thi đua của lớp. Vai trò nhà trường, gia đình và xã hội trong giáo dục phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống cho học sinh. Các phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống của con người nói chung, HS nói riêng được hình thành và phát triển trong các môi trường: gia đình, nhà trường và xã hội. Lúc sơ sinh vai trò của gia đình là chủ đạo, tuổi học mầm non gia đình và nhà trường góp phần quyết định, tuổi học phổ thông (từ tiểu học tới trung học) càng lớn vai trò của nhà trường, gia đình và xã hội càng cân đối. Để làm tốt việc giáo dục phẩm chất , đạo đức, lối sống cho HS THCS phải kết hợp chặt chẽ với gia đình. Nhà trường, gia đình và xã hội có vai trò giáo dục khác nhau đối với sự hình thành và phát triển phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống của HS. Trong mối quan hệ đó thì nhà trường được xem là trung tâm, chủ động, định hướng trong việc phối hợp với gia đình và xã hội. Nhà trường là môi trường giáo dục toàn diện nhất, là cơ quan nhà nước thực hiện chức năng giáo dục chuyên nghiệp nhất nên nhà trường nhà trường là lực lượng giáo dục có hiệu quả nhất, hội tụ đủ những yếu tố cần thiết để có thể huy động sức mạnh giáo dục từ phía gia đình và xã hội. Có một thực trạng tồn tại là các tệ nạn xã hội như đề đóm, cờ bạc, nghiện hút v.v cũng xuất hiện, làm đảo lộn vẩn đục môi trường giáo dục đạo đức, không ngừng ảnh hưởng đến đạo đức, nhân cách và lối sống của HS. Nhà trường dù là một pháo đài vững chắc nhưng vẫn có thể bị "tập kích" từ phía ngoài. Nhà trường không phải là một ốc đảo tách khỏi xã hội, tách xa thực tiễn. Thực tiễn cuộc sống, nhất là cuộc sống xã hội đang có các nhân tố của kinh tế thị trường tác động đến nhà trường, có lúc nhẹ nhàng, có khi sôi động dồn dập. Xã hội ô nhiễm, luồng văn hoá ngoại lai, đồi truỵ, bạo lực len lỏi vào mọi tầng lớp nhân dân đã rất dễ gây ấn tượng và phản ảnh sâu đậm đối với trẻ. GVCN biết kết hợp và phát huy nhằm giáo dục về tình hình và nhiệm vụ của đất nước, tình hình thời sự, chính trị trong nước và thế giới (có định hướng chính
12. 12 trị rõ ràng); giáo dục về tổ chức và hoạt động của các tổ chức xã hội - chính trị trong hệ thống chính trị ở Việt Nam, về quyền tự do, dân chủ và trách nhiệm công dân; bồi dưỡng một số kỹ năng sinh hoạt chính trị - xã hội cần thiết. * Đối với Ban đại diện CMHS lớp: Từ đầu năm học. Tôi đã định hướng bầu chọn Đại diện cha mẹ học sinh của lớp với các tiêu chuẩn sau: - Cha mẹ học sinh có đời sống kinh tế ổn đinh. - Có tâm huyết, nhiệt tình tất cả vì học sinh thân yêu. - Am hiểu nhiều về lĩnh vực giáo dục, con em là học sinh có ý thức tốt, có trách nhiệm và khả năng quản lý lớp. * Đại diện cha mẹ học sinh của lớp lớp gồm 3 thành viên: Trưởng ban, phó ban, thư ký được phân chia đều ở các thôn xóm. Dựa vào các quy định trong Quản lý hoạt động dạy – học trong trường phổ giáo viên chủ nhiệm phân công nhiệm vụ cho ban đại diện cha mẹ học sinh để hỗ trợ giáo viên trong việc xây dựng phong trào tự quản của lớp. * Nhiệm vụ Đại diện cha mẹ học sinh của lớp: - Kết hợp với GVCN lớp theo dõi, động viên quá trình học tập, sinh hoạt của học sinh. Đặc biệt quan tâm đến các phong trào lớp - Nắm rõ được hoàn cảnh gia đình, chỗ ở của từng học sinh để kịp thời thăm hỏi. - Có kế hoạch khen thưởng kịp thời học sinh lớp tiến bộ theo từng tuần, tháng, theo các đợt kiểm tra định kỳ của nhà trường. * Đối với từng phụ huynh học sinh: Buổi họp phụ huynh đầu năm, tôi đã đề ra yêu cầu để phụ huynh cùng GVCN rèn nề nếp học sinh như sau: - Hằng ngày kiểm tra sách vở của con em mình. - Nhắc nhở con em học bài cũ và chuẩn bị bài mới trước khi đến lớp. - Chuẩn bị sách vở và đồ dùng học tập cho con em theo thời khoá biểu hằng ngày. - Giáo dục con ý thức gọn gàng, ngăn nắp khi học tập, vui chơi. - Sinh hoạt điều độ, đúng thời khoá biểu, giờ nào việc nấy tránh tình trạng vừa học vừa chơi. - Thường xuyên trao đổi với GVCN qua trò chuyện trực tiếp, điện thoại hoặc qua sổ liên lạc để kịp thời nhắc nhở, đôn đốc học sinh nề nếp học tập ở lớp cũng như ở nhà. 2.7. Giáo dục đạo đức HS thông qua tiết sinh hoạt chủ nhiệm. Theo qui định, tiết chủ nhiệm chỉ dành khoảng 15 phút để GV tổng kết tình hình học tập, vệ sinh, chuyên cần của lớp; 30 phút còn lại tổ chức cho HS sinh hoạt Mỗi tiết sinh hoạt chủ nhiệm đều phải có biên bản
13. 13 Giờ sinh hoạt bắt đầu bằng những tóm tắt kết quả học tập và rèn luyện của cả lớp trong tuần của ban cán sự lớp. Thông qua sổ đàu bài, sổ cờ đỏ của Đoàn trường, các GVBM, tôi nhận xét, đánh giá từng HS. Tôi luôn luôn nhắc nhở và động viên tinh thần các em, tạo động lực giúp cả lớp cố gắng hơn Qua tiết sinh hoạt chủ nhiệm, các HS sẽ tự tin không bỡ ngỡ trong việc lựa chọn mục đích học tâp và hướng đi cho bản thân. Tôi luôn dạy các em cách học làm người, cách sống, cách ứng xử với mọi người. Có những hôm tôi không nói gì cả mà chỉ kể cho các em nghe một mẩu chuyện trong sách, báo, internet mà tôi sưu tầm được để các em tự rút ra bài học cho mình. Ví dụ: cô giáo chủ nhiệm Trần Thị Thân rèn học sinh cá biệt Nguyễn Vũ Xuân Trường thành thủ khoa ĐH Y Dược TPHCM năm 2000 2.8. Biện pháp thực hiện nhằm giáo dục HS cá biệt và tránh tình trạng HS bỏ học: Hầu như trường nào, lớp học nào cũng có học sinh cá biệt, mà những học sinh này đa số gây không ít khó khăn cho GVCN, đôi khi họ rất mệt mỏi vì nói hoài mà các em không nghe, càng phạt thì càng lỳ hơn hoặc các em sẽ co lại và phá phách hoặc chống đối ngầm. Điều này không những khó khăn cho GV mà còn có thể ảnh hưởng đến chuyện thi đua của cả lớp nữa. GVCN thường là người đứng ra giải quyết mọi chuyện do HS gây ra, nhưng chỉ ở mức độ là khuyên bảo, dạy kèm ngoài giờ cho HS quá yếu kém, còn đối với HS cá biệt về đạo đức thì răn đe, xử phạt, thậm chí còn hù dọa, nhưng hầu hết đều chỉ có hiệu quả tức thời thôi rồi đâu lại vào đó, HS vẫn trở lại như cũ vì do GV không hiểu được nguyên nhân sâu phát xuất từ tâm lý của trẻ. Cũng có GVCN mời phụ huynh đến để thông báo về tình trạng của trẻ với mong muốn gia đình kết hợp cùng nhà trường để giáo dục cho các em tốt hơn tuy nhiêm một số gia đình còn thiếu quan tâm. HS không có tội, nếu sống trong một gia đình lành mạnh thì HS sẽ có một nhân cách tốt và ngược lại, vì thế HS chỉ là nạn nhân mà thôi. Để việc giáo dục đối tượng học sinh cá biệt đạt hiệu quả GVCN cần - Tìm hiểu nguyên nhân: + Lâu nay, chỉ thường nghe cụm từ “học sinh cá biệt” - ám chỉ những đứa trẻ có vẻ khác thường, khó dạy, thậm chí hư hỏng. Trong trường, HS dạng cá biệt về đạo đức thường quậy phá, đánh lộn, trộm cắp, nổi bật vai trò thủ lĩnh, lập băng nhóm nhẹ hơn một chút là dạng nữa về học tập, HS không học bài, làm bài, HS chậm hiểu và rất mau quên Và HS bị gọi "cá biệt" là HS có khiếm khuyết về tâm lý, do HS bị ảnh hưởng từ trong gia đình của HS, đa số chúng ta khi thấy hành động khác thường, không ngoan của HS thì cho là cá biệt và xử lý trên hành động do HS gây ra mà quên là cần phải tìm cho ra nguyên nhân. Đôi khi sự cá biệt của
14. 14 những HS ấy lại do từ cha mẹ chúng cuộc sống vợ chồng không hoà thuận, từ đó có ảnh hưởng đến đặc điểm tâm sinh lý của HS. + Không phải tự nhiên mà trẻ trở thành "cá biệt", đó là hậu quả của các vết thương tâm lý mà vô tình người lớn chúng ta đã gieo vào đầu óc non nớt của trẻ lúc sống trong môi trường gia đình cũng như ở trường học. + Gia đình khó khăn; một số học sinh bị bệnh và điều đáng lưu tâm là một số học sinh ham chơi, học kém, chán học, bỏ học - Đề ra giải pháp phù hợp. + Trước hết, chúng ta hãy thương yêu HS, cố gắng để giúp HS vượt qua những biến cố, những vấn đề đã xảy trong quá trình sống và nó đã trở thành vết thương tâm lý khó phai mờ trong tâm hồn HS. + HS cá biệt thì cần được sự giúp đỡ trong học hành, lối sống. + GVCN cần có nề nếp kỷ cương để HS tự nhận thức, tự khép mình trong những nội quy, quy chế chặt chẽ nhưng luôn được dân chủ bàn bạc, trao đổi, thỏa sức đóng góp. Tuân theo tập thể và cống hiến cho tập thể; luôn gắn lợi ích cá nhân và lợi ích tập thể, chính là một trong những chuẩn mực, điều kiện để giáo dục HS. Trong trường cần có dân chủ đối với mọi vấn đề, thầy và trò cùng nhau thảo luận, ai có ý kiến gì đều thật thà phát biểu. Điều gì chưa thông suốt thì hỏi, bàn cho thông suốt. Dân chủ nhưng trò phải kính Thầy, Thầy phải quí trò. Chúng ta phải hiểu dân chủ trong trường học trước hết là do nhu cầu sống chính của nhà giáo, của HS và CMHS. + Tổ chức vận động các gia đình, các đoàn thể XH cùng phối hợp, thống nhất nội dung, mục đích, biện pháp giáo dục HS trong trường và cụm dân cư. + Giáo dục trong tập thể và bằng tập thể lớp, trường, địa phương. + Thuyết phục bằng lời lẽ có lý, có tình, bằng tình cảm và phép tắc tác động lên nhận thức và tình cảm của HS như: trò chuyện, nêu gương tốt, thưởng việc tốt. + Đưa các em vào hoạt động tập thể thực tiễn như hoạt động tập thể trong và ngoài nhà trường, vui chơi, thăm quan du lịch qua đó hiểu thêm HS, gắn bó học sinh với tập thể, xoá đi những thiếu sót. + Khen, chê đúng mục đích, đúng việc, đúng lúc, tế nhị mà hiệu quả. + Xây dựng nếp sống văn minh, văn hoá thanh lịch, xây dựng tình thương yêu đoàn kết. + Nhà trường, các đoàn thể, các ngành các gia đình cùng tổ chức giáo dục đạo đức cho HS. + Đầu tư cho con em học tập, vui chơi thoả đáng.