SKKN Nâng cao hiệu quả giáo dục kỹ năng sống cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm ở trường THCS Nguyễn Phúc

Nội dung tài liệu: SKKN Nâng cao hiệu quả giáo dục kỹ năng sống cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm ở trường THCS Nguyễn Phúc

1. ỦY BAN NHÂN DÂN HUYỆN VỤ BẢN TRƯỜNG THCS NGUYỄN PHÚC BÁO CÁO SÁNG KIẾN NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM Ở TRƯỜNG THCS NGUYỄN PHÚC Lĩnh vực: Quản lí (17) / THCS Tác giả: Nguyễn Thị Phương Anh Trình độ chuyên môn: Đại học Sư phạm Chức vụ: Hiệu trưởng Nơi công tác: Trường THCS Nguyễn Phúc, huyện Vụ Bản Vụ Bản, ngày 20 tháng 4 năm 2023
2. THÔNG TIN CHUNG VỀ SÁNG KIẾN 1. Tên sáng kiến: NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM Ở TRƯỜNG THCS NGUYỄN PHÚC 2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Các trường THCS 3. Thời gian áp dụng sáng kiến: Từ ngày 05 tháng 9 năm 2022 đến ngày 20 tháng 4 năm 2023 4. Tác giả: Họ và tên: Nguyễn Thị Phương Anh Năm sinh: 26/3/1976 Nơi thường trú: Xã Liên Minh, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định Trình độ chuyên môn: Đại học Sư phạm Chức vụ công tác: Hiệu trưởng Nơi làm việc: Trường THCS Nguyễn Phúc Điện thoại: 0978683163 Tỷ lệ đóng góp tạo ra sáng kiến: 100% 5. Đơn vị áp dụng sáng kiến: Tên đơn vị: Trường THCS Nguyễn Phúc Địa chỉ: Xã Liên Minh, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định Điện thoại:
3. BÁO CÁO SÁNG KIẾN I. ĐIỀU KIỆN HOÀN CẢNH TẠO RA SÁNG KIẾN Ở bất kì thời đại nào, giáo dục đào tạo cũng có vai trò rất quan trọng trong quá trình xây dựng và phát triển của mỗi quốc gia. Nghị quyết TW2 khóa VIII Đảng ta đã khẳng định vai trò to lớn của giáo dục: “Muốn tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa thắng lợi phải phát triển mạnh giáo dục và đào tạo, phát huy nguồn lực con người, yếu tố cơ bản của sự phát triển nhanh và bền vững” . Với mục đích đào tạo nguồn nhân lực phục vụ kịp thời sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, đáp ứng nhu cầu phát triển của đất nước, Bộ giáo dục và Đào tạo đã ban hành Quyết định số 29/QĐ- BGD&ĐT ngày 20/7/2010 và Kế hoạch số 453/KH-BGD&ĐT ngày 30/7/2010 về tập huấn và triển khai giáo dục kỹ năng sống thông qua một số môn học và hoạt động giáo dục ở trường phổ thông, nhằm nâng cao các kĩ năng hoạt động nhóm, kỹ năng vận dụng các kiến thức đã học vào thực tiễn đồng thời nhằm hạn chế các tệ nạn xã hội đang có nguy cơ xâm nhập vào học đường. Công văn số 463/BGDĐT-GDTX ngày 28 tháng 01 năm 2015 của Bộ GDĐT về việc hướng dẫn triển khai thực hiện giáo dục KNS tại các cơ sở GDMN, GDPT và GDTX yêu cầu “ đẩy mạnh hoạt động giáo dục KNS cho học sinh theo định hướng phát triển toàn diện phẩm chất, năng lực của học sinh gắn với định hướng nghề nghiệp ”.Trong quá trình tiến hành đổi mới chương trình phổ thông, BGD&ĐT đặc biệt quan tâm việc đến phương pháp và mục tiêu giáo dục được UNESCO đề xuất theo hướng tiếp cận kĩ năng sống: Học để biết, học để làm, học để khẳng định mình và học để cùng chung sống. Đó chính là những kỹ năng sống cần thiết của mỗi cá nhân trong giai đoạn hiện nay. Có thể nói, kỹ năng sống sẽ giúp con người có nhận thức và hành động đúng đắn phù hợp với sự phát triển của đời sống xã hội. Người có kỹ năng sống phù hợp sẽ vững vàng hơn trước những khó khăn thử thách; có thái độ ứng xử và giải quyết vấn đề một cách thấu đáo và tích cực. Đặc biệt, đối với lứa tuổi học sinh THCS - lứa tuổi đang hình thành và phát triển những giá trị nhân cách, có nhiều mơ ước và khát vọng, tò mò thích khám phá nhưng còn thiếu hiểu biết về xã hội, còn thiếu kỹ năng sống nên trước những thử thách và những tình huống khó khăn trong cuộc sống dễ nhận thức và ứng xử lệch lạc, có phản ứng tiêu cực, dễ rơi vào bế tắc, không tự mình làm chủ được chính bản thân. Vì vậy, việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THCS là thật sự cần thiết, giúp các em rèn luyện bản thân để có những hành vi đúng đắn phù hợp có trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã hội. Với nhiệm vụ làm công tác quản lý ở trường THCS, tôi nhận thấy công tác giáo dục KNS cho học sinh ở trường tôi trong những năm học vừa qua có rất
4. 2 nhiều những ưu điểm, song bên cạnh cũng phải thừa nhận rằng: Hiệu quả giáo dục KNS chưa cao do quá trình giáo dục còn nặng về giáo dục hành vi mà chưa khuyến khích, tạo cơ hội để các em thực hành những hành vi đó. Trước thực tế đó, tôi cho rằng người cán bộ quản lý cần xác định, lựa chọn những biện pháp quản lý tổ chức các hoạt động giáo dục KNS phù hợp để nâng cao hiệu quả giáo dục. Có như vậy công tác giáo dục KNS ở trường mới đạt được hiệu quả toàn diện. Xuất phát từ những lý luận và thực tiễn nêu trên, tôi lựa chọn đề tài: “Nâng cao hiệu quả giáo dục kỹ năng sống cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm ở trường THCS Nguyễn Phúc huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định” với mong muốn góp phần nâng cao hiệu quả quản lý giáo dục KNS cho học sinh THCS thông qua hoạt động trải nghiệm đồng thời chất lượng giáo dục học sinh cũng được nâng cao. II. MÔ TẢ GIẢI PHÁP 1. Mô tả giải pháp trước khi tạo ra sáng kiến 1.1. Thực trạng công tác giáo dục KNS cho học sinh ở trường THCS Nguyễn Phúc 1.1.1.Về giáo viên: Đa số giáo viên bộ môn và giáo viên chủ nhiệm đã phần nào quan tâm đến việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh. Nhưng bên cạnh đó một số ít giáo viên chưa thực sự quan tâm đến việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh khi lên lớp mà chỉ chú trọng truyền thụ kiến thức ở sách giáo khoa. 1.1.2. Về học sinh: Một số học sinh đã có ý thức trong việc rèn và tự rèn kỹ năng sống, nhưng còn nhiều học sinh học tập thụ động, chủ yếu chỉ nghe và làm theo thầy cô giáo, ít sáng tạo; nhiều em tính tự giác chưa cao, lười hoạt động. Học sinh chỉ có học kiến thức, khả năng ứng phó với các tình huống trong học tập và cuộc sống kém, tính tự tin ít, tự ti nhiều, thường nóng nảy, gây gổ lẫn nhau. Kỹ năng giao tiếp hạn chế, nhiều em hay nói tục, chửi thề. 1.1.3. Về Phụ huynh: Nguyên nhân khiến đa phần học sinh khó tiếp cận được các hoạt động kỹ năng thực hành xã hội là do phụ huynh không cho phép. Đa số phụ huynh cho rằng con em mình chỉ cần học giỏi kiến thức. Phụ huynh học sinh chỉ khuyến khích các con tìm kiến thức mà quên hướng cho con em mình làm tốt hoạt động đoàn thể, hoạt động xã hội và cách ứng xử trong gia đình. Nhiều gia đình phụ huynh giao tiếp, xưng hô chưa chuẩn mực nên các em bắt chước và xưng hô thiếu thiện cảm. 1.1.4.Về nhà trường.
5. 3 Trong những năm gần đây, công tác giáo dục đạo đức, kỹ năng đã có sự quan tâm của nhà trường. Thể hiện ở chỗ nhà trường cũng đã quan tâm đến việc giáo dục toàn diện cho các em thông qua các hoạt động ngoại khóa, ngoài giờ lên lớp, hoạt động hướng nghiệp, dạy nghề, hoạt động đoàn thể: bảo vệ môi trường, an toàn giao thông, giáo dục phòng chống các tệ nạn xã hội, phòng chống tai nạn thương tích, xây dựng trường xanh – sạch - đẹp – an toàn; xây dựng trường học thân thiện học sinh tích cực Tuy nhiên, trong giai đoạn hiện nay, những biến đổi mạnh mẽ về kinh tế - xã hội đã và đang tác động mạnh mẽ đến đời sống của con người. Nếu như trong xã hội truyền thống, các giá trị xã hội vốn được coi trọng và được các cá nhân tuân thủ một cách nghiêm túc thì nay đang dần bị mờ nhạt và thay vào đó là những giá trị mới được hình thành trên cơ sở giao thoa giữa các nền văn hóa, văn minh khác nhau. Trong nhà trường, hiện tượng quá tải với các môn học cũng đang gây nhiều áp lực đối với học sinh. Cùng với đó là những tác động nhiều chiều của các nguồn thông tin khác nhau từ xã hội khiến cho giới trẻ đang đứng trước nhiều thách thức khi hòa nhập xã hội. Điều này đã dẫn đến sự “xung đột” giữa nhận thức, thái độ và hành vi với những vấn đề xảy ra trong cuộc sống. Tình trạng học sinh đánh nhau, vô lễ với thầy cô giáo, bỏ học, không hứng thú học tập xuất hiện ngày một nhiều. Nguyên nhân thì có nhiều nhưng chung quy là do nhận thức, ý thức và về cơ bản vẫn là do các em thiếu kỹ năng sống. Học sinh trường THCS Nguyễn Phúc cũng không tránh khỏi quy luật đó. Đây là vấn đề được nhà trường rất quan tâm, nhưng việc thực hiện vẫn còn gặp nhiều thách thức lớn. Để đáp ứng được với những biến đổi nhanh chóng của xã hội thì nhu cầu giáo dục kỹ năng sống cho học sinh hiện nay là một việc làm cần thiết. Công tác giáo dục kỹ năng sống của nhà trường những năm qua được thực hiện chủ yếu qua 02 con đường: - Thông qua hoạt động lồng ghép, tích hợp vào các môn học, bài học trong chương trình đào tạo của nhà trường. - Thông qua các hoạt động ngoại khóa, hoạt động trải nghiệm sáng tạo. Cụ thể như: + Chào cờ đầu tuần, sinh hoạt lớp + Hoạt động câu lạc bộ + Diễn đàn + Sân khấu hóa (kịch, thơ, tiểu phẩm, hát, múa ) + Tham quan dã ngoại + Các cuộc thi/hội thi + Hoạt động thể dục thể thao + Sinh hoạt theo chủ đề
6. 4 Tuy nhiên, qua quá trình thực hiện chúng tôi nhận ra rằng, việc giáo dục kỹ năng sống của nhà trường và việc rèn luyện kỹ năng sống của các em vẫn còn nhiều hạn chế, đó là: Việc lồng ghép giáo dục kỹ năng sống vào các môn học, bài học vẫn chưa được làm thường xuyên, do yêu cầu kiến thức bài học nên giáo viên đôi lúc ngại đưa chương trình kỹ năng sống vào. Các hoạt động lồng ghép giáo dục kĩ năng sống do Ban hoạt động ngoài giờ, liên đội tổ chức đôi lúc chưa có sự đầu tư thích đáng nên chưa đánh động được ý thức tự giác, tích cực rèn luyện của học sinh 1.2. Những điểm mạnh, điểm yếu; những thuận lợi, khó khăn trong công tác giáo KNS cho học sinh ở trường THCS Nguyễn Phúc 1.2.1. Điểm mạnh Trường THCS Nguyễn Phúc luôn đón nhận được sự quan tâm của các cấp quản lý giáo dục, của Đảng ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy Ban nhân dân, các ban ngành đoàn thể trong xã Liên Minh; đặc biệt là của Hội cha mẹ học sinh. Ban giám hiệu nhà trường năng động, nhiệt tình, có năng lực quản lí tốt. Giáo viên chủ nhiệm, Tổng phụ trách Đội và Bí thư đoàn thanh niên nhiệt tình trong công tác luôn có sự sáng tạo, cải tiến, cập nhật các thông tin để đem đến cho học sinh những buổi sinh hoạt, hoạt động tập thể mang đầy tính nhân văn và giáo dục KNS đạt hiệu quả. 1.2.2. Điểm yếu Nhân dân địa phương thu nhập chủ yếu trông vào cây lúa nên kinh tế còn gặp nhiều khó khăn. Điều kiện để hỗ trợ giúp các em học tập và rèn luyện ở một số gia đình còn hạn chế. Một bộ phận học sinh nhút nhát, thiếu tự tin, hạn chế trong giao tiếp, ngại tham gia các hoạt động tập thể. Các phương tiện, trang thiết bị phục vụ cho công tác Hoạt động trải nghiệm còn hạn chế chưa đáp ứng yêu cầu của hoạt động. 1.2.3. Thuận lợi Những điểm mạnh trên cũng là những thuận lợi của nhà trường trong công tác giáo dục KNS cho học sinh. Đội ngũ giáo viên, nhân viên nhà trường có trình độ chuyên môn nghiệp vụ vững vàng, có phẩm chất đạo đức tốt, có tinh thần trách nhiệm cao và là tấm gương cho học sinh noi theo. Những thành viên tham gia vào Ban hoạt động ngoài giờ đều là những người năng động, sáng tạo, có tinh thần trách nhiệm cao và có kinh nghiệm trong việc tổ chức các hoạt động trải nghiệm. Đa số học sinh ngoan, biết nghe lời cha mẹ, thầy cô, nghiêm túc thực hiện các nội quy, quy định của lớp, của trường.
7. 5 Có chương trình sách giáo khoa dạy KNS theo từng khối lớp và đã đưa nội dung dạy KNS vào các buổi chiều như dạy thêm, học thêm. 2.4. Khó khăn Một bộ phận phụ huynh học sinh đi làm xa giao việc dạy dỗ con cho ông bà và thầy cô giáo nên sự kết hợp giữa gia đình - nhà trường trong việc giáo dục KNS cho các em chưa thường xuyên. Kinh phí chi cho các hoạt động trải nghiệm sáng tạo ít nên phần nào ảnh hưởng tới việc tổ chức các hoạt động tập thể cho các em học sinh. 2. Mô tả giải pháp sau khi có sáng kiến. Để rèn kỹ năng sống có hiệu quả còn vận dụng thông qua các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp như: Tiết chào cờ đầu tuần, sinh hoạt tập thể; hoạt động giáo dục theo chủ đề, tham quan, du lịch Qua các buổi ngoại khóa của trường, lớp, giáo viên cần tạo các tình huống chơi trong chế độ sinh hoạt hàng ngày của các em. Vì đối với học sinh THCS trò chơi có một vai trò rất quan trọng trong việc rèn kỹ năng sống cho các em. Các em lớn lên, học hành và khám phá thông qua trò chơi. Các hành động chơi đòi hỏi các em phải suy nghĩ, giải quyết các vấn đề, thực hành các ý tưởng. Không những thế, khuyến khích các em cùng chia sẻ những cảm nhận, những suy nghĩ, những quan sát của mình với thầy cô với bạn một cách thoải mái, tự nhiên không gò bó, áp đặt. Hoặc ở những giờ sinh hoạt lớp, giờ ra chơi bản thân cùng các em tham gia những trò chơi dân gian, trò chơi giúp các em phát triển trí tuệ. Bên cạnh đó, để rèn kỹ năng tự phục vụ, biết lao động vừa sức, biết trang trí lớp học xanh - sạch - đẹp, giúp các em yêu trường, yêu lớp hơn. Từ những thực trạng nêu trên, để nâng cao hiệu quả giáo dục kỹ năng sống cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm theo tôi cần thực hiện tốt các giải pháp sau: 2.1. Giải pháp 1: Bám sát nội dung giáo dục Kỹ năng sống để biên soạn nội dung, chương trình, tổ chức các hoạt động giáo dục KNS cho học sinh: Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh cũng như các quá trình hoạt động giáo dục khác trong nhà trường đều có cấu trúc xác định. Nội dung giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tập trung vào các kỹ năng tâm lý - xã hội là những kỹ năng được vận dụng trong những tình huống hàng ngày để tương tác với người khác và giải quyết có hiệu quả những vấn đề, những tình huống của cuộc sống. Những nội dung này hết sức đơn giản, gần gũi với học sinh, là những kiến thức tối thiểu để các em có thể tự lập Và mục đích quan trọng nhất là giúp các em tự tin hơn, tự lập hơn trong cuộc sống”. Vì vậy khi tổ chức các hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh cần:
8. 6 - Bám sát vào nội dung của giáo dục kỹ năng sống và vận dụng linh hoạt các nội dung của giáo dục kỹ năng sống tuỳ theo từng hoạt động giáo dục và điều kiện cụ thể. - Xác định rõ các nội dung giáo dục kỹ năng sống (xác định rõ các kỹ năng sống cần hình thành và phát triển cho học sinh) để tích hợp vào nội dung của hoạt động trải nghiệm. - Tạo ra động lực cho học sinh, làm cho học sinh tham gia một cách tích cực vào quá trình hình thành kỹ năng sống nói chung như: + Kỹ năng giao tiếp: lắng nghe, chia sẻ, biểu lộ thái độ tình cảm. + Kỹ năng trình bày, thuyết trình trước đám đông. + Kỹ năng thương lượng, xử lý tình huống. + Kỹ năng tự khẳng định về bản thân. + Kỹ năng giải quyết vấn đề. Kỹ năng làm việc hợp tác. + Kỹ năng nói lời yêu cầu đề nghị, nói lời cảm ơn, xin lỗi, từ chối yêu cầu đề nghị của người khác. + Kỹ năng kiểm soát tình cảm, kìm chế thói hư tật xấu, sở thích cá nhân. Biết phân biệt hành vi đúng - sai, phòng tránh tai nạn, thương tích, bom mìn, cháy nổ + Kỹ năng ứng phó với biến đổi khí hậu như động đất, sóng thần, bão lũ; + Kỹ năng ứng phó với tai nạn đuối nước. + Kỹ năng sống còn là những kiến thức về giới tính, chống lại sự cám dỗ từ tệ nạn xã hội, chống xâm hại tình dục. + Kỹ năng ứng phó với một số tình huống bạo lực trong học sinh. Việc xác định nội dung, chương trình giáo dục KNS đối với học sinh sẽ góp phần làm tăng hiệu quả và chất lượng giáo dục trong năm học. Theo đó, để nội dung giáo dục bám sát với hoạt động thực tiễn đòi hỏi các trường phải có kế hoạch biên soạn nội dung, chương trình và xác định các hình thức tổ chức giáo dục KNS cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm một cách phù hợp. Để làm được điều đó Ban giám hiệu nhà trường thành lập Ban chỉ đạo thực hiện hoạt động giáo dục KNS (bao gồm BGH, tổ trưởng chuyên môn, nhóm trưởng khối chủ nhiệm, Tổng phụ trách, Bí thư Đoàn, giáo viên cốt cán có năng lực chuyên môn trong công tác giáo dục KNS ).Từ đó, Ban chỉ đạo nghiên cứu, xây dựng và đưa ra khung chương trình, kế hoạch giảng dạy KNS cơ bản trong nhà trường thông qua hoạt động trtải nghiệm, quyết định nội dung giáo dục, hình thức triển khai được áp dụng trong từng năm học đó với từng khối lớp nhất định. Phân công các thành viên cốt cán chịu trách nhiệm chính trong việc tổ chức các hoạt động trải nghiệm. Các hoạt động lớn tổ chức toàn trường yêu cầu các thành viên cốt cán trong Ban chỉ đạo thảo luận, xây dựng kế hoạch chi tiết, phân công nhiệm vụ cụ
9. 7 thể đến các bộ phận liên quan. Nghe thông tin phản hồi từ giáo viên nếu hợp lý điều chỉnh rồi trình BGH duyệt kế hoạch chính thức. Với các hoạt động tổ chức ngoài nhà trường cần lên kế hoạch chi tiết, dài hơi, tính phương án đảm bảo an toàn tuyệt đối cho học sinh, thống nhất ý kiến trong Hội đồng và thông báo cho phụ huynh rồi mới tiến hành tổ chức hoạt động. Riêng hoạt động tham quan dã ngoại cần trình phương án tổ chức, xin ý kiến phê duyệt của Phòng Giáo dục . Bên cạnh đó, căn cứ vào tiêu chí do nhà trường quy định, phối hợp cùng các lực lượng trong và ngoài nhà trường để tham khảo lấy ý kiến về nội dung thực hiện có hiệu quả. Tiếp đó, phát huy năng lực của mỗi giáo viên chủ nhiệm, giáo viên giảng dạy KNS, tiếp tục tự xây dựng và hoàn chỉnh nội dung dạy học cho phù hợp với các khối lớp và đối tượng học sinh. 2.2. Giải pháp 2: Phát huy vai trò tác dụng và hiệu quả của giờ chào cờ đầu tuần, sinh hoạt lớp và sinh hoạt đội để giáo dục kỹ năng sống cho học sinh. Ngay những ngày đầu tiên khi các em vào lớp học, giáo viên cần cho học sinh làm quen với nội quy của trường, lớp và phát động các phong trào: Qua cách ứng xử lễ phép như biết đi hỏi về chào, chào hỏi những người lớn tuổi, biết xin lỗi khi có khuyết điểm, cảm ơn khi được tặng quà, vui vẻ hoà nhã với bạn bè, lễ phép với thầy cô và những người lớn tuổi, và tổng kết vào các tiết sinh hoạt lớp. Giáo viên học cách lắng nghe, tìm hiểu nguyên nhân, và dùng lời lẽ mềm mỏng bằng những tình cảm, cử chỉ yêu thương của mình khi yêu cầu điều gì đó với học sinh. Tránh hành hung, nói nặng lời để giáo dục các em. Cần tổ chức tốt các tiết chào cờ đầu tuần. Trong tiết chào cờ dành 10 đến 15 phút để thực hiện nghi thức chào cờ; đánh giá xếp loại nền nếp, học tập, các hoạt động giáo dục trong tuần qua, triển khai kế hoạch tuần tới của BGH nhà trường, của Liên đội; 30 đến 35 phút còn lại học sinh toàn trường sẽ được tham gia các hoạt động trải nghiệm đa dạng, phong phú khác nhau dưới nhiều hình thức như: Đóng kịch, chơi trò chơi, đố vui, kể chuyện, giao lưu văn nghệ, vẽ tranh và thuyết trình; xử lý các tình huống giáo dục; tuyên truyền an toàn giao thông; phổ biến kiến thức pháp luật; giáo dục giới tính do chính các em đứng ra tổ chức dưới sự giúp đỡ và hướng dẫn của GVCN và giáo viên tổng phụ trách. Để lồng ghép chương trình giáo dục kỹ năng sống vào giờ sinh hoạt Đội, giáo viên phụ trách cần xây dựng kịch bản giờ sinh hoạt Đội sao cho tăng tính chủ động của học sinh, nâng cao vai trò của tập thể lớp chứ không phải vai trò của giáo viên chủ nhiệm hay chi đội trưởng. Mục đích chính là biến giờ sinh hoạt Đội thành một buổi vui chơi với nhiều trò chơi khác nhau mà nội dung được giáo viên phụ trách chuẩn bị trước. Các trò chơi này phải được lựa chọn và
10. 8 có chủ đích nhằm giáo dục kỹ năng tương ứng cho học sinh. Việc đưa giáo dục kỹ năng sống vào giờ sinh hoạt chủ yếu với cách làm sao cho tăng tính chủ động của học sinh, phát huy khả năng từng cá nhân và nhấn mạnh vai trò của tập thể, để học sinh thấy được và luôn phát huy khả năng phối hợp của nhóm trong khi giải quyết các vấn đề chung, không nên sa đà vào việc tổ chức các trò chơi mang tính giải trí đơn thuần, sẽ làm sai lệch mục đích của việc lồng ghép nội dung giáo dục kỹ năng sống trong giờ sinh hoạt. 2.3. Giải pháp 3: Vận dụng linh hoạt các loại hình hoạt động, các hình thức tổ chức hoạt động Đội để giáo dục kỹ năng sống cho học sinh. Luôn "làm mới" các hình thức thực hiện và đa dạng hoá các loại hình hoạt động theo từng chủ đề. Sự mới lạ bao giờ cũng có sức hấp dẫn đối với học sinh khiến các em say mê khám phá. Các hoạt động mà nội dung đơn điệu, hình thức không phong phú học sinh dễ chán nản hoặc thờ ơ. Vì vậy cần sử dụng linh hoạt các loại hình hoạt động, các hình thức tổ chức hoạt động Đội để thực hiện mục tiêu giáo dục kỹ năng sống cho học sinh. Sau đây là một hình thức tổ chức hoạt động Đội lồng ghép giáo dục kỹ năng sống cho học sinh: Giáo viên phụ trách cần phải xây dựng các hoạt động theo từng chủ đề, chủ điểm của từng tuần, từng tháng và có kịch bản cho từng hoạt động và có sự chuẩn bị chu đáo về cả hình thức tổ chức và các điều kiện phục vụ cho hoạt động đó. Khi tiến hành tổ chức một hoạt động cần phải tiến hành theo các bước sau: Bước 1: Đặt tên chủ đề hoạt động và xác định các yêu cầu giáo dục phải đạt được. Bước 2: Giáo viên phụ trách cần vạch kế hoạch, thời gian tiến hành. Chuẩn bị về nội dung, hình thức hoạt động, các phương tiện cần thiết phục vụ cho hoạt động. Phân công công việc cụ thể, dự kiến các tình huống xảy ra. Thường xuyên đôn đốc, kiểm tra sự chuẩn bị. Bước 3: Tiến hành hoạt động: Đối với các hoạt động của lớp, cần cố gắng tạo điều kiện để học sinh tự quản, tự điều khiển, còn giáo viên nên đóng vai trò là người hỗ trợ, là người giúp đỡ các em. Lựa chọn phương pháp, kỹ thuật và hình thức tích hợp nội dung giáo dục kỹ năng sống thông qua chủ đề. Những phương pháp, kỹ thuật được lựa chọn phải phù hợp với nội dung hoạt động và nội dung giáo dục kỹ năng sống cho học sinh. Tạo cơ hội cho học sinh có môi trường trải nghiệm, rèn luyện kỹ năng sống thông qua hợp tác với bạn, hợp tác với thầy cô. Thiết kế hoạt động trong tổ chức chủ đề: Khi thiết kế chủ đề có tích hợp nội dung giáo dục kỹ năng sống, cần tăng cường các hoạt động nhóm làm việc hợp tác, xử lý tính huống, giải quyết vấn đề, thuyết trình v.v Những hoạt động
11. 9 này sẽ thu hút được người học tham gia một cách tự giác, tích cực vào quá trình học tập, rèn luyện kỹ năng sống. Bước 4: Rút kinh nghiệm và đánh giá kết quả: Cần phải rút kinh nghiệm để các hoạt động tiếp theo được tốt hơn, hiệu quả hơn. Khi rút kinh nghiệm và đánh giá kết quả cần tập trung vào hình thức tổ chức hoạt động, nội dung hoạt động, quá trình tự quản, tự điều khiển của học sinh để bước chuẩn bị cho những hoạt động tiếp theo đạt yêu cầu và mục tiêu đề ra. Kiểm tra kết quả thực hiện chủ đề, nội dung hoạt động đã tích hợp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh như thế nào? Những kiến thức, kỹ năng nào đã được học sinh tích lũy, trải nghiệm; kiến thức, kỹ năng nào chưa được học sinh tích lũy, trải nghiệm và cần phải bổ sung. Cuối mỗi hoạt động phải đánh giá được kết quả để định hướng cho hoạt động giáo dục tiếp theo. * Sau đây là một số hoạt động Đội ở trường THCS Nguyễn Phúc trong năm học 2022-2023 nhằm thực hiện giáo dục kỹ năng sống cho học sinh. - Ban giám hiệu chỉ đạo Ban giáo dục kỹ năng sống tổ chức các hội thi, cuộc thi: Hội thi văn nghệ chào mừng ngày nhà giáo Việt Nam (ngày18/11/2022), thi vẽ tranh về chủ đề Thầy cô và mái trường ( ngày 14/11/2022), thi trình bày mâm ngũ quả ngày tết (ngày 16/01/2023), Hội thi cắm hoa (ngày 08/3/2023), câu lạc bộ thể dục thể thao tạo môi trường an toàn, lành mạnh để đội viên nâng cao kỹ năng sống, phát triển năng khiếu, bồi dưỡng ươm mầm tài năng. Duy trì tốt hoạt động các câu lạc bộ: Quyền trẻ em, Phóng viên nhỏ, Đội tuyên truyền măng non, Cộng tác viên thư viện tạo môi trường cho đội viên thể hiện, nói lên tiếng nói của chính mình. Tham gia Giải Cờ vua, bóng bàn, cầu lông, giải Điền kinh, Giải bóng đá cấp trường, cấp huyện
12. 10 Học sinh thuyết trình sản phẩm trong Hội thi trình bày mâm ngũ quả ngày Tết
13. 11 Hội thi cắm hoa chào mừng ngày 8/3
14. 12 - Trong tháng 12/2022 BGH đã chỉ đạo Đoàn, Đội tổ chức các trò chơi dân gian, các trò chơi có ý nghĩa giáo dục lành mạnh có tác dụng rèn luyện sức khỏe, sự khéo léo, trở nên nhanh nhẹn hoạt bát, tạo sự hòa đồng, thân thiện, đoàn kết, hợptác như: bịt mắt bắt dê, kéo co, nhảy dây thi kể chuyện, đóng kịch
15. 13 Sân khấu hóa các tác phẩm văn học - Học sinh được nghe tuyên truyền An toàn giao thông, tiếp tục tham gia xây dựng cổng trường an toàn; được nghe tuyên truyền phòng tránh tai nạn thương tích; tuyên truyền phòng tránh đuối nước; bảo vệ môi trường; truyền thông về phòng chống dịch và các bệnh theo mùa đặc biệt là 100% học sinh được trang bị kỹ năng phòng chống dịch bệnh Covid 19. 100% Đội viên trong nhà trường ký cam kết thực hiện nghiêm các quy định về an toàn giao thông khi tham gia giao thông. Nâng cao nhận thức cho đội viên khi điều khiển xe đạp điện, góp phần đảm bảo TTATGT. Thực hiện tốt văn hóa giao thông và phòng tránh tai nạn giao thông góp phần giảm tai nạn giao thông và ùn tắc giao thông.
16. 14 Hình ảnh học sinh tham gia tuyên truyền về An toàn giao thông
17. 15 - Tham gia nhiều buổi hoạt động ngoại khóa như: +Tổ chức “Ngày hội đọc sách” với các nội dung như: Viết về cuốn sách em yêu thích, vẽ tranh, xếp sách nghệ thuật và quyên góp sách ủng hộ thư viên trường với số lượng 175 quyển sách và truyện thiếu nhi . + Tổ chức “Ngày hội nói tiếng Anh” tạo sân chơi bổ ích và lý thú, giúp cho đội viên có cơ hội phát triển và chứng tỏ khả năng nói tiếng Anh, trên cơ sở đó góp phần rèn luyện kỹ năng giao tiếp bằng ngoại ngữ, năng lực hùng biện bằng tiếng Anh. Qua nhưng hoạt động này góp phần giáo dục kỹ năng sống cho đội viên giúp các bạn tự tin hơn, tự lập hơn trong cuộc sống. Học sinh tham gia CLB Rung chuông vàng
18. 16 - Tổ chức các hoạt động múa hát tập thể giữa giờ vào thứ Ba và thứ Năm hàng tuần, các hoạt động TDTT giữa giờ vào thứ Tư và thứ Sáu hàng tuần. - Tổ chức tốt các buổi lao động vệ sinh trường lớp và các buổi lao động công ích như quét dọn đường làng, ngõ xóm, chăm sóc đường hoa ở các thôn, xóm, lao động vệ sinh nghĩa trang liệt sĩ - Thực hiện tốt “Nội quy học sinh”, “Quy tắc ứng xử văn hóa ”, nhiệm vụ và quyền hạn của người học sinh. Đội viên xây dựng kế hoạch Kỉ luật tự giác của cá nhân từ đó nâng cao ý thức tự giác cho các bạn đội viên trong học tập và rèn luyện. - Tổ chức cho đội viên đăng ký thực hiện tốt phong trào “Nghìn việc tốt”, “Thiếu nhi Việt Nam thực hiện tốt 5 điều Bác Hồ dạy”, thực hiện tốt phong trào “Nhặt của rơi trả lại người mất”. Kết quả đa số các em thực hiện tốt trong việc giúp đỡ nhau trong học tập; 15 cái máy tính cầm tay và các đồ dùng khác bị mất đã được trả lại. - Triển khai thực hiện tốt phong trào "Kế hoạch nhỏ”, kết quả có 100% đội viên tham gia và thu gom được hơn 6.000 vỏ lon và 633 kg giấy vụn. * Những kỹ năng sống cơ bản mà học sinh học được thông qua việc tổ chức các hoạt động trên:
19. 17 + Hoạt động văn hóa nghệ thuật: Đây là một loại hình hoạt động quan trọng, không thể thiếu được trong sinh hoạt tập thể của trẻ em, nhất là học sinh THCS. Hoạt động này bao gồm nhiều thể loại khác nhau: Hát, múa, nhảy, thơ ca, kịch, thi kể chuyện Các hoạt động này góp phần hình thành cho các em kỹ năng mạnh dạn, tự tin trước đám đông. Đây là một trong những kỹ năng rất quan trọng. Xác định được tầm quan trọng của hoạt động này nhà trường đã thường xuyên tổ chức các hoạt đông phù hợp với chủ điểm từng tháng và các ngày lễ lớn trong năm. + Hoạt động vui chơi giải trí, thể dục thể thao: Vui chơi, giải trí là nhu cầu thiết yếu của trẻ, đồng thời là quyền lợi của các em. Nó là một loại hoạt động có ý nghĩa giáo dục to lớn đối với học sinh. Hoạt động này làm thỏa mãn về tinh thần cho trẻ em sau những giờ học căng thẳng, góp phần rèn luyện một số phẩm chất: tính tổ chức, kỉ luật, nâng cao tinh thần trách nhiệm, tinh thần đoàn kết, lòng nhân ái Nói về hoạt động này thì nhà trường đã tổ chức thực hiện có hiệu quả đạt mục tiêu đã đề ra. Như Hội trại và Hội thi nghi thức đội, tổ chức văn nghệ, thể dục thể thao. + Hoạt động xã hội: Bước đầu đưa học sinh vào các hoạt động xã hội để giúp các em nâng cao hiểu biết về con người, đất nước, xã hội. Đây là một hoạt động tuy khó nhưng nó mang một ý nghĩa vô cùng to lớn. Thông qua hoạt động này, giáo dục cho các em tình yêu quê hương đất nước, niềm tự hào dân tộc và giáo dục các em có tinh thần trách nhiệm, có nghĩa vụ đối với cộng đồng; các em sẽ được bồi dưỡng thêm về nhân cách, đặc biệt là tình người. Trong thực tế, hoạt động này đã được nhà trường tiến hành tương đối tốt nhằm phát triển tối đa nhân cách ở các em. + Hoạt động lao động công ích: Đây là một loại hình đặc trưng của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Thông qua lao động công ích sẽ giúp các em gắn bó với đời sống xã hội, với công cuộc xây dựng đất nước. Ngoài ra lao động công ích còn góp phần làm cho học sinh hiểu thêm về giá trị lao động, từ đó giúp trẻ có ý thức lao động lành mạnh. Lao động công ích giúp học sinh vận dụng kiến thức vào đời sống như: Trực nhật, vệ sinh lớp học, sân trường, làm đẹp bồn hoa, cây cảnh cho đẹp trường, trang trí lớp học. Đây là hoạt động thật sự cần thiết giúp các em thích nghi với cuộc sống xung quanh. Sau này dù có rơi vào hoàn cảnh khắc nghiệt nào thì các em vẫn có thể tồn tại được. Đó là nhờ các em biết lao động. Hoạt động này được tiến hành thường xuyên trong nhà trường. 2.4. Giải pháp 4: Phối hợp tổ chức tốt các câu lạc bộ , đội nhóm Mục đích của câu lạc bộ, đội nhóm là: - Tuyên truyền, nâng cao nhận thức và giáo dục đạo đức, truyền thống cho học sinh.
20. 18 - Tạo điều kiện cho học sinh giao tiếp, ứng xử, vui chơi giải trí lành mạnh, bày tỏ quan điểm, tâm tư nguyện vọng trong học tập và cuộc sống. - Giúp các em giải quyết các vấn đề khó khăn, vướng mắc trong học tập, lao động và trong cuộc sống hàng ngày . . . Tham mưu cho nhà trường phân công tổ chức các Câu lạc bộ và nhóm như : Câu lạc bộ Tiếng Anh, câu lạc bộ quyền trẻ em, thể dục thể thao, nhóm cộng tác viên thư viện và cộng tác viên y tế, đội sao đỏ, đội phát thanh măng non, cụ thể như: + Các câu lạc bộ môn học giúp các em giúp các em trao đổi, nghiên cứu những vẫn đề về môn học. + Các câu lạc bộ thể dục thể thao giúp các em rèn luyện sức khỏe, sự khéo léo, trở nên nhanh nhẹn hoạt bát, tạo sự hòa đồng, thân thiện, đoàn kết, tham gia các trò chơi có ý nghĩa giáo dục, lành mạnh, tránh xa các trò chơi độc hại, có yếu tố bạo lực. + Đội sao đỏ: Chấm điểm thi đua về các nề nếp trong nhà trường: đi học đúng giờ, vệ sinh, tập thể dục, tác phong , ăn mặc, cách ứng xử hàng ngày, tham gia phong trào thi đua và hàng tuần Ban chỉ huy liên đội đánh giá nề nếp dưới cờ và trao cờ thi đua. + Đội phát thanh măng non : Thứ Ba và Thứ Năm hàng tuần các em được phát thanh trên hệ thống phát thanh của nhà trường một số nội dung theo chủ đề, theo tiến trình hoạt động của trường, Liên đội hoặc những nội dung truyên truyền giáo dục khác đã được chuẩn bị trước. 2.5. Giải pháp 5: Huy động các nguồn lực đầu tư cơ sở vật chất để giáo dục KNS cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm Để tạo môi trường thuận lợi nhất cho hoạt động giáo dục KNS cho học sinh THCS trong qua hoạt động trải nghiệm nhằm phát huy tối đa năng lực của giáo viên và khả năng học tập của học sinh thì điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị phải đầy đủ. Muốn vậy nhà trường cần phải: - Chủ động đề xuất với chính quyền địa phương và các cơ quan quản lý cấp trên có những đầu tư thoả đáng cho cơ sở vật chất của nhà trường. Phối hợp với cha mẹ học sinh, kêu gọi sự hỗ trợ của các tổ chức doanh nghiệp, các cá nhân, các tổ chức xã hội cùng đầu tư cơ sở vật chất cho nhà trường. - Có chính sách hỗ trợ kinh phí, đầu tư phương tiện khi tổ chức các hoạt động giáo dục KNS. Nội dung này cần quy định cụ thể và rõ ràng trong quy chế chi tiêu nội bộ trường. Vận động xây dựng quỹ phụ huynh học sinh trợ giúp nhà trường trong các hoạt động giáo dục KNS. Về nhân lực cũng cần có sự vào cuộc của cha mẹ học sinh với những hoạt động trải nghiệm nhằm giáo dục KNS, đặc biệt là các hoạt động được tiến hành ngoài nhà trường.